Nederland telt 17 tot 22 miljoen inwoners in 2050

Nederland wordt komende drie decennia drukker, grijzer en diverser. Dat is de belangrijkste conclusie van een langverwacht onderzoek naar de bevolkingsgroei door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI).

Het rapport, waar de Tweede Kamer om had gevraagd, gaat uit van zeven toekomstbeelden. In al die scenario’s komen er meer ouderen bij, stijgt het aantal mensen met een migratieachtergrond en groeit het aantal huishoudens verhoudingsgewijs sterker dan de bevolking. Maar tussen de scenario’s zitten verder grote verschillen. Afhankelijk van de variant komt de Nederlandse bevolking in 2050 uit op tussen de 17 en 22 miljoen mensen.

Het aantal mensen met een migratieachtergrond neemt toe tot minimaal 5,3 en maximaal 8,4 miljoen. Nu telt Nederland 4,2 miljoen mensen met een migratieachtergrond (24 procent van de 17,4 miljoen Nederlanders). Het gaat om Nederlanders van wie ten minste één ouder in het buitenland geboren is. In 2050 heeft 30 tot 40 procent een migrantenouder.

De diversiteit verandert

Ook hun samenstelling verandert. Nu heeft 60 procent van de inwoners met een migratieachtergrond wortels in de westelijke EU-lidstaten of in Indonesië, Suriname, de voormalige Nederlandse Antillen, Turkije en Marokko. Er komen meer arbeids- en studiemigranten uit Latijns-Amerika en Azië bij en meer asielzoekers uit het Midden-Oosten en Afrika.

Het aantal ouderen neemt ook fors toe. Dat komt met name doordat de groep tachtigplussers groter wordt. Nu is dat 5 procent van de bevolking, over dertig jaar is dit 10 procent. Het aantal huishoudens groeit fors doordat meer Nederlanders alleen wonen. Vooral bij de groep zeventig jaar en ouder is die toename goed zichtbaar omdat zij langer thuis blijven wonen.

Het idee voor het bevolkingsonderzoek ontstond in de Tweede Kamer bij de Algemene Beschouwingen van 2018. Rechtse partijen wilden het vooral vanwege de vrees dat Nederland ‘vol’ raakt. „Is er een kritische grens aan het aantal Nederlanders dat hier kan wonen”, vroeg VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff. Maar ook linkse partijen steunden het, vanwege de gevolgen voor bijvoorbeeld duurzaamheid. Begin volgend jaar verschijnt nog een vervolgstudie met beleidsopties. Een aantal ontwikkelingen ligt volgens econoom Joop de Beer van het NIDI echter vast.

Lees ook Nu op de agenda: hoe vol is vol?

„Hoe dan ook is er sprake van vergrijzing en wordt het aantal mensen met migratieachtergrond groter. Dat komt doordat de tweede generatie migranten groeit.”

Toenemende druk

Dat betekent volgens De Beer niet dat er voor de politiek niets meer te kiezen valt. Zo kan de keuze voor het beperken van migratie er bijvoorbeeld toe leiden dat de potentiële beroepsbevolking krimpt. Anderzijds leidt een snelle bevolkingsgroei tot toenemende druk op de woningmarkt, zorg en sociale voorzieningen.

Rechtse partijen zullen het rapport kunnen gebruiken bij hun pleidooi om migratie te beperken. Maar ook voor andere beleidsterreinen roepen de conclusies vragen op. Zoals hoe de zorgkosten te betalen als het aantal 80-plussers door de stijgende levensverwachting in 2050 groeit naar 2,5 miljoen. Of hoe de nu al overspannen woningmarkt moet worden hervormd als het aantal eenpersoonshuishoudens dan misschien wel de helft van alle huishoudens uitmaakt.

Lees ook Migratie is maakbaar

De gevolgen van de coronacrisis voor de prognoses zijn „zeer onzeker”, schrijven het CBS en NIDI. Ze relativeren ook het idee dat „we precies kunnen weten wat er de komende dertig jaar zal gebeuren”. Toch zal de politiek iets met het gevraagde onderzoek moeten. Het geeft het volgende kabinet sowieso de kans goed geïnformeerd richting 2050 te kijken.