RTL Nieuws RTL.nl

Let op, binnenkort verhuist RTL Nieuws naar RTL.nl

Al onze nieuwsberichten en video’s vind je straks op RTL.nl.

Neem alvast een kijkje

Ga naar de inhoud
Politiek

Betrokkenen blikken terug op bizar politiek jaar: 'Denk dat iedereen er wakker van heeft gelegen'

Premier Rutte tijdens een debat over de coronacrisis in de Tweede Kamer. Beeld © ANP

Het politieke jaar verliep op z'n zachtst gezegd anders dan bij aanvang werd gedacht. Al na een maand ontstonden problemen door PFAS en stikstof, en vervolgens brak de coronacrisis uit. Onder hoogspanning werden verstrekkende beslissingen genomen, en tientallen miljarden uitgegeven. Hoe kijken fractievoorzitters, bewindslieden en ingewijden terug? "Het was het meest bizarre jaar dat ik ooit heb meegemaakt."

"We namen besluiten waarvan niemand dacht dat Nederland die ooit zou nemen", aldus een bewindspersoon, die spreekt op voorwaarde van anonimiteit. "We zaten opeens in een heel nieuwe werkelijkheid. We stonden er als land zo goed voor en dachten fors te gaan investeren en dan is er opeens corona, en gaat het geld met miljarden de deur uit."

Vrolijke heidag

Het is eind augustus als het kabinet zijn jaarlijkse heidag houdt, deze keer in het Brabantse Oisterwijk. In informele sfeer, in spijkerbroeken en op gympies, wordt vol enthousiasme het politieke jaar afgetrapt.

Het gaat over een 'evenwichtige begroting', banen en koopkracht. "Daar we zijn keihard mee bezig", zei premier Mark Rutte tegen de pers in Oisterwijk. Minister van Financiën Wopke Hoekstra noemde het 'de lastige puzzel' van investeringen en lastenverlichting.

Ook bij de VVD werd er met optimisme uitgekeken naar het laatste volledige politieke jaar vóór de verkiezingen, vertelt Klaas Dijkhoff, ook om voor toekomstige kiezers een duidelijk verhaal neer te zetten. "We wilden een aantal plannen in de verf zetten, zoals het investeringsfonds."

Kabinet
Lees ook:
Kabinet in gympies en spijkerbroek weer aan de slag: 'Hoop werk te verrichten'

Partij-avonden in het land

Met het 'Wopke-Wiebes-fonds' ter waarde van tientallen miljarden euro's is het kabinet van plan om te investeren in 'duurzame economische groei en toekomstige welvaart'. "Daarmee konden we laten zien waar we, als we slim investeren, als land over 10 tot 20 jaar staan. En dat mensen ook zien dat dat heel mooi kan zijn.

Bij de SP tuigden ze een tour op met speciale bijeenkomsten voor mensen die werken in de publieke sector, vertelt SP-leider Lilian Marijnissen. "We hadden avonden gehouden met politiemensen, met mensen in het onderwijs én een bijeenkomst voor mensen in de zorg. De uitkomsten daarvan wilden we samen laten komen. Maar toen ging alles op z'n kop."

Protesterende boeren en bouwvakkers

Al slechts een ruime maand na het begin van het politiek seizoen, komen boeren massaal in opstand tegen strikte nieuwe stikstofnormen. Ze trekken met duizenden mét hun trekkers naar Den Haag om te demonstreren. Het zorgt voor een grote verkeersopstoppingen en voor een grimmige sfeer in Den Haag.

Ook de bouwsector is boos. Zij zijn woedend over de kabinetsmaatregelen vanwege PFAS, giftige chemische stoffen in de grond, waardoor duizenden bouwprojecten niet kunnen worden uitgevoerd. Ook zij komen naar het Malieveld om te demonstreren. Rond het protest worden tientallen boze demonstranten gearresteerd.

Grimmiger samenleving

"Het werd ook grimmig in de samenleving", zegt de bewindspersoon. "De dagen dat je al die tractoren in Den Haag zag en die grote legertrucks die wegen afzetten in de stad. Dat had echt iets grimmigs. Het zette ook de coalitieverhoudingen op scherp."

Minister
Lees ook:
Minister Schouten houdt vast aan stikstofregel, ondanks massaal boerenprotest

Dan sijpelen rond nieuwjaar de eerste berichten binnen over een onbekend virus dat is uitgebroken in China. In januari worden steeds meer mensen door het virus getroffen. Zij moeten met spoed in het ziekenhuis worden opgenomen en velen overlijden.

Virus in Nederland

Toch duurt het nog even voor dat in Nederland de ernst opgemerkt wordt. Als het virus ook in Italië opduikt, wordt het in februari langzaam duidelijk dat het ook wel eens naar Nederland kan komen.

"Het meest indrukwekkende moment was voor mij toen al die verschrikkelijke berichten uit Italië binnenkwamen. Toen heb ik me wel gerealiseerd: wat nou als dit naar Nederland komt, wat betekent dat?", zegt een tweede bewindspersoon.

Het virus komt zoals gevreesd inderdaad naar Nederland. Het verspreidt zich in februari snel door de viering van carnaval en terugkerende wintersporters uit Italië. Vooral Brabant wordt fors getroffen.

Overvliegende helikopters

VVD-fractievoorzitter Dijkhoff woont in Brabant, in de buurt van het Bredase Amphia Ziekenhuis, en ziet met eigen ogen de ernst van de situatie.

"Ik zag op vrijdagavond ineens heel veel voertuigen rijden, overal klonken sirenes, en helikopters vlogen af en aan. Allemaal omdat de intensive care te vol was en mensen werden overgeplaatst. Dan denk je wel: dit zijn geen gewone tijden. Ik was aan het bellen met mensen over corona, en tegelijkertijd vloog er een helikopter over. Dan wordt het wel heel reëel en surrealistisch tegelijkertijd."

Zwartste scenario

Ook in het kabinet wordt dat gevoeld. "Het werd heel spannend", zegt een kabinetslid, over het moment dat de intensive cares maar bleven volstromen. "Je zag dat, als we dit niet zouden keren, we te weinig ic-bedden zouden hebben. Dan moeten we dat zwarte scenario in. Ik denk dat iedereen daar ook wel van wakker heeft gelegen."

Het zwartste scenario is het weigeren van oudere patiënten op ic's, zodat er plek blijft voor jongere patiënten. "Dan zegt iedereen wel dat ethici zich daarover moeten buigen, maar uiteindelijk moeten politici dat besluit nemen”, zegt het kabinetslid. “Daarvan voelde iedereen in het kabinet ook dat dat maatschappelijk heel spannend was. Met name Mark (Rutte, red.) en Hugo (de Jonge, red.) waren daar erg nerveus over."

De
Lees ook:
De angst voor het zwartste scenario

Sluiten verpleeghuizen

Het kabinet neemt onder hoogspanning veel besluiten om verspreiding te voorkomen, waaronder de maatregel dat ouderen in verpleeghuizen geen enkel bezoek meer mogen ontvangen. Volgens het kabinet zijn de inwoners te kwetsbaar, en is het risico op overlijden bij besmetting te groot.

"Er werd meteen gevoeld dat dat een heel ingrijpend besluit was", zegt de bewindspersoon. "Iedereen aan tafel had zelf wel een familielid, of kende iemand die dat aan de hand had. Iemand verbieden om nog bij een dierbare langs te gaan, dat was wel heel ingewikkeld. En zeker omdat het een situatie was die we allemaal kenden. Dat besef kwam heel hard binnen. Van dat besluit merkte je ook, dat je dat bijna niet zonder emotie kan doen."

Of dat goed is gegaan, dat blijft de vraag, zegt een ingewijde over dat besluit. "Het is terecht dat daar straks zeer indringend naar wordt gekeken. En je kan ook niet volhouden dat dat vlekkeloos is verlopen."

Steunmaatregelen

Naast de maatregelen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen, neemt het kabinet ook veel economische steunmaatregelen. Zoals de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), waarmee getroffen bedrijven maximaal 90 procent van hun loonkosten gecompenseerd krijgen. Ook krijgen bedrijven maximaal 4000 euro steun.

Al die maatregelen, die moeten zorgen dat de economische klap Nederland niet te hard aankomt, kosten miljarden euro's. Desondanks worden ze in sneltreinvaart genomen. Een anonieme betrokkene zegt daarover: "Toen heb ik wel gedacht: shit, dit tempo waarin er nu beslissingen worden genomen, dat tempo is bizar. Zo'n economisch pakket is niet eerder vertoond."

Betere samenwerking

De coalitie, waar over de aanpak van PFAS en de stikstofproblematiek fors verschillend wordt gedacht, wat tot spanningen leidt, trekt nu plotseling gezamenlijk op. De samenwerking is flink verbeterd.

VVD’er Dijkhoff prijst die opstelling. "Midden in zo'n crisis kun je niet ruziënd over straat. Je kunt niet zeggen: ik ben niet tevreden, ik speel het even via de bühne. Daar moet je gewoon uit zien te komen. Dat werkt wel disciplinerend. Uiteindelijk kom je uit op hetzelfde compromis, alleen je komt er sneller.”

Begrip oppositie

Partijen in de oppositie werden ‘een beetje’ op de hoogte gesteld van de maatregelen en besluiten, zegt SP-leider Marijnissen, maar haar partij werd niet betrokken bij de beslissingen. "In die begintijd moest er heel snel, heel veel. Dat was ongemakkelijk, maar er was ook wel begrip voor in die beginfase. Ik denk dat dat ook goed is geweest, dat daar snel gehandeld is en dat die miljarden op tafel zijn gekomen. We moesten de economie ook op gang houden en mensen inkomenszekerheid geven. We nemen het kabinet wel kwalijk dat ze het hebben laten gebeuren dat veel mensen met een onzeker contract hun baan zijn verloren, ondanks de staatsteun."

Of zoals fractievoorzitter Dijkhoff zegt: “We hadden geen keus. Je kunt niet zeggen: laten we er nog eens over nadenken. Je moet meteen dingen fixen, snel beslissingen nemen. Je kunt niet wachten op alle info, nog eens een onderzoek of doorrekening laten doen. Dat heeft bij corona geen enkele zin, dan ben je te laat."

Personeel ic geestelijk ondersteund: 'Je voelt je gehoord'

02:14
Ziekenhuizen doen er alles aan om het zorgpersoneel geestelijk te ondersteunen. Want het werk met Covid-19-patiënten trekt een zware wissel op artsen en verpleegkundigen. In het Radboudumc in Nijmegen hebben ze daarom nu elke dag een praatsessie.

Snellere beslissingen

En volgens een ingewijde is dat ook prettig. “We zijn eindeloos bezig geweest met stikstof en PFAS-achtige dingen, maar toen we midden in de coronacrisis zaten, bleek dat ook op korte termijn vloeibaar te worden. Het was interessant dat we daar met meer snelheid, verstandige beslissingen hebben kunnen nemen.”

Persoonlijk was het daardoor niet alleen ellende, zegt een betrokkene. “Sommige dingen zijn buitengewoon ellendig voor het land, maar professioneel is het ook leuk om je tanden in te zetten. Moeilijke omstandigheden vragen nu eenmaal meer van jezelf.”

Terugkeer naar normaal

Inmiddels is de rust enigszins teruggekeerd. Het aantal coronabesmettingen is hard teruggelopen en veel van de coronamaatregelen zijn teruggedraaid. Maar de ellende is allesbehalve voorbij, zeggen de politici. En nu de ergste medische nood - voor nu - voorbij lijkt, wordt alles in Den Haag ook weer normaler.

“Nu de eerste golf meer onder controle is, wordt het ook weer politieker”, zegt Dijkhoff. “Dat is wel weer wennen. In crisistijd heb je dingen gezien die voor de samenleving beter zijn. Sommige hoop je langer te kunnen vasthouden. Zoals mensen die dingen voor elkaar doen, de samenhorigheid, het lokaal kopen. Dat de rol van coalitie of oppositie minder belangrijk was, maar dat je samen op zoek gaat naar hoe we dingen doen voor de samenleving.”

Marijnissen kijkt vooruit. “De medische crisis ligt achter ons, maar we hebben nu de economische crisis die voor ons ligt. Met allemaal mensen met een onzeker contract, met mensen die massaal hun baan verliezen. Dat heeft een gigantische impact. Dit heeft alles op z’n kop gezet en zal nog wel lang nadreunen.”

RTL Nieuws / Arne Hankel, Stephan Koole 

Gebruik jij de RTL Nieuws-app al?

Ja? Daar zijn we blij mee!
Nog niet? Download ’m hier voor Android en iOS