Zonder bindende ‘groene’ voorwaarden is staatssteun voor KLM een gemiste kans

De ministers Hoekstra van Financiën en Van Nieuwenhuizen van Verkeer menen een maximaal onderhandelingsresultaat te hebben geboekt bij het vaststellen van de voorwaarden voor 3,4 miljard euro staatssteun aan KLM. Niet aan de combinatie Air France-KLM, overigens. Ook de Franse regering steekt daar geen 7 miljard in, maar in Air France. Het credo: eigen luchtvaartmaatschappij eerst. Het ministersduo vroeg zich niet af of Nederland zonder nationale vliegmaatschappij kan. Uitgangspunt is het redden van KLM en daarmee Schiphol.

Vanuit dat kortetermijnperspectief hebben Hoekstra en Van Nieuwenhuizen reden tevreden te zijn. Zo wordt Schiphol de komende jaren niet ondergeschikt aan de thuishaven van Air France. En de voorwaarden voor de 3,4 miljard, bestaande uit een lening van 1 miljard met een stevige rente en een staatgarantie van 90 procent voor 2,4 miljard aan bankleningen, snijden hout.

Zoals de, vooral symbolische, eis dat KLM de pilotensalarissen verlaagt. Hoekstra en Van Nieuwenhuizen tonen zich hiermee gevoelig voor potentiële maatschappelijke onvrede. Er is geen draagvlak van de belastingbetaler voor staatssteun als die wordt aangewend om salarissen op minstens drie keer modaal te houden.

Als KLM failliet gaat, kost dat die belastingbetaler ruim 3 miljard euro. Het is te billijken dat het kabinet niet dermate veel voorwaarden aan de steun verbindt dat een faillissement onafwendbaar wordt. Maar bij dat streven heeft het kabinet wel steken laten vallen. Zo heeft minister Hoekstra zich er al bij neergelegd dat het staatssteunpakket onvoldoende zal zijn. Dat motiveert KLM niet om aan de voorwaarden te voldoen.

Aan de steun zijn geen bindende duurzaamheidseisen verbonden, zoals emissiereductie en het schrappen van korte vluchten waarvoor de trein een alternatief is. Dat dergelijke harde ‘groene’ voorwaarden ontbreken is een misgreep, die evenzeer typeert dat bij het toekennen van de staatssteun vooral aan de korte termijn is gedacht. Dergelijke eisen richten KLM niet te gronde, maar geven het bedrijf een concurrentievoordeel als later, wanneer de staatssteun afloopt, duurzaam vliegen de norm is.