Direct naar artikelinhoud

Emmanuel Macron is jong en onervaren, maar opeens de man die Le Pen moet stoppen

De links-liberaal Emmanuel Macron heeft 23,8 procent van de stemmen gehaald bij de eerste ronde van de Franse verkiezingen. Lees hier het profiel terug dat onze correspondent Peter Giesen over hem schreef.

Het lijkt alsof een rockster optreedt in het Palais des Sports. Achtduizend mensen in een afgeladen zaal, vier- tot achtduizend mensen die buiten naar een groot videoscherm kijken. Emmanuel Macron, de nieuwe politieke superster, bezoekt Lyon in zijn race naar het Elysée.

Emannuel Macron bij een campagnebijeenkomst in het Palais des Sports. De voormalig minister van Economische Zaken doet mee aan de presidentsverkiezingen.Beeld afp

In april 2016 begon hij zijn beweging En Marche!, in augustus trad hij af als minister van Economische Zaken. Zijn tegenstanders noemden hem een 'luchtbel' die snel zou worden doorgeprikt. Ze konden zich niet voorstellen dat hij ver zou komen, zonder steun van de grote gevestigde partijen.

Maar de 'luchtbel' stijgt almaar hoger. De Franse kiezers zijn de oude partijen zat, en de politieke dinosaurussen die verweven zijn met een systeem dat de laatste twintig jaar niets dan economische stagnatie heeft opgeleverd.

Peiling

Opeens is Emmanuel Macron de man die Marine Le Pen moet tegenhouden, nu de gedoodverfde favoriet Fillon verstrikt is geraakt in 'Penelope-gate'. De inzet is niet gering. Na de Brexit zou een zege van Le Pen het einde van de Europese Unie kunnen betekenen.

'We leven op een historisch moment', zegt Emmanuel Macron in Lyon. 'Onze verantwoordelijkheid is zwaar.' Hij oogt presidentieel, in zijn scherp gesneden blauwe pak. Is de pas 39-jarige Macron op zijn taak berekend? Briljant is hij zeker. Filosoof, afgestudeerd aan de Ecole Nationale d'Administration, de postdoctorale eliteschool voor hoge ambtenaren. Hij was bankier bij zakenbank De Rothschild, adviseur en minister van president Hollande. Vast element in elk verhaal over Macron: hij is getrouwd met de 20 jaar oudere Brigitte Trogneux, zijn vroegere lerares die het toneelstuk regisseerde waarin scholier Macron de hoofdrol speelde. De verbintenis versterkt zijn imago van de kandidaat die zijn eigen parcours volgt, wars van alle conventies.

Excuses Fillon

De centrumrechtse kandidaat François Fillon heeft maandag zijn excuses aangeboden voor verkeerde inschattingen eerder gemaakt rond het inhuren van zijn vrouw. Maar hij verweerde zich tegen aantijgingen over frauduleuze praktijken rond het inhuren van familieleden. Fillon zei dat hij de wet niet heeft overtreden en dat de medewerking van zijn vrouw Penelope in alle openheid en eerlijkheid is verlopen. Zij is volkomen legaal betaald als cruciaal medewerkster in zijn loopbaan als politicus, betoogde Fillon.

Links-liberaal

Emmanuel Macron is een links-liberaal, een beetje te vergelijken met D66 in Nederland. Hij wil Frankrijk de 21ste eeuw invoeren, zegt hij zelf. Frankrijk is een bang land, waar burgers zich vastklampen aan hun verworven rechten, en elke verandering met een staking lijkt te worden begroet. 'Ik bind de strijd aan tegen de mensen die overal een dreiging in zien. Natuurlijk verdwijnen er banen door de globalisering. De gaslantaarnaanstekers en de koetsiers zijn ook verdwenen', zegt hij.

Het is een illusie dat Frankrijk zich kan terugtrekken achter een sociaal-economische Maginotlinie, zegt hij. Daarom is het beter een sociaal model voor een nieuwe tijd te ontwerpen. Levenslang leren, zodat werknemers zich kunnen omscholen als ze hun baan verliezen. Een universele werkloosheidsverzekering, ook voor ondernemers en freelancers.

Ook op het gevoelige thema van islam, immigratie en identiteit verkondigt Macron een positieve boodschap. Natuurlijk moet er hard worden opgetreden tegen het terrorisme en de radicale islam of tegen de mensen die een vrouw de toegang tot het café weigeren. Maar hij wil integratie vooral bevorderen door jongeren 'afkomstig uit de immigratie' meer economische kansen te geven. 'Macron is de enige kandidaat die niet uit de hoogte over ons praat', zegt Yassine Bnou Marzouk (22), een bebaarde student uit Metz die zich 'moslim, Marokkaan, Fransman en Europeaan' noemt. 'Hij begrijpt de jongeren uit de quartiers. Zij willen slagen, ondernemen.'

Programma

Emmanuel Macron heeft nog geen programma. Dat wordt begin maart verwacht. Tot dusverre heeft hij slechts enkele voorstellen gedaan:

-een stelsel van levenslang leren
-een universele werkloosheidsverzekering, ook voor zelfstandigen en freelancers
-verhoging van het defensiebudget tot 2 procent van het BBP.
-10 duizend politieagenten extra
-halveren schoolklassen in de eerste twee jaar lagere school
-salarisverhoging voor leraren in de banlieue
-een cultuurpas van 500 euro per jaar voor jongeren

Opeens is Emmanuel Macron de man die Marine Le Pen moet tegenhouden

Grenzen

In het programma van Macron komen grenzen voor, maar het zijn de Europese buitengrenzen. Veel aanhangers hebben Europese vlaggen meegenomen. 'Europa, Europa, Europa', scanderen ze, in een uitbundig vertoon van eurofilie dat je niet vaak meer tegenkomt.

Macron noemt zichzelf 'niet links en niet rechts'. De kloof tussen links en rechts is achterhaald, zegt hij. Er is nog maar een tegenstelling die ertoe doet: die tussen progressieven en conservatieven, tussen openheid en geslotenheid. Hij memoreert Charles de Gaulle, de man die in de oorlog het verzet tegen de Duitsers leidde. 'Hij werd geholpen door communisten, christenen, vrijmetselaars, conservatieven. Ze hadden een gezamenlijk project: la France.'

Zijn aanhangers hebben genoeg van de vaak opgeklopte tegenstelling tussen links en rechts. 'Je kunt liberaal zijn en de mensen toch beschermen', zegt Eliza Arnould (53), werkzoekende uit Lyon. 'Ik heb altijd links gestemd, maar er zijn economische realiteiten waaraan je je moet aanpassen. De Fransen klampen zich te veel vast aan hun verworven rechten. Ik ken heel veel mensen die hun vaste baan als een gouden kooi beschouwen.' 

Christophe Charles, burgemeester van het dorpje Luzinay, heeft in de jaren negentig nog campagne gevoerd voor de rechtse kandidaat Jacques Chirac. Tegenwoordig is hij vooral pragmatisch. In zijn gemeente hebben rechts en links een gezamenlijk plan opgesteld om het dorp te verbeteren. Op nationaal niveau kan dat ook, zegt hij, onder leiding van Emmanuel Macron. 'Emmanuel Macron is de Charles de Gaulle van links', zegt hij, 'een man die de Fransen verenigt.'

Emmanuel MacronBeeld afp

Macron slaat een consequent positieve toon aan. Zijn opponenten noemt hij niet één keer bij naam. Hij maakt ze niet met de grond gelijk, maar deelt vooral ironische speldenprikken uit. Als hij een toespeling maakt op de affaire-Penelope Fillon, beginnen zijn aanhangers te fluiten. Macron grijpt in. Fluiten, dat doen we niet bij En Marche!

Hij heeft iets zoets, als een koorknaap, het beste jongetje van de klas dat door iedereen wordt geliefd, maar vooral door de ouders van de andere kinderen. Zijn aanhangers vinden zijn positieve houding een verademing, maar zal deze vriendelijke, welwillende jongen zich uiteindelijk kunnen handhaven in een maatschappelijk klimaat van boosheid en bitterheid?

Le Pen

Bij een tweede ronde tussen Macron en Le Pen krijgt de Franse kiezer een binaire keuze tussen nationalisme en kosmopolitisme, tussen protectionisme en liberalisme. Bij het Brexit-referendum en het duel tussen Trump en Clinton wonnen de nationalisten, alle peilingen logenstraffend.

Le Pen is een ijzersterke, geroutineerde politica. Macron is een goed debater, maar ook een politiek groentje dat nooit eerder aan verkiezingen deelnam. Nu is hij de sympathieke nieuweling, maar hoe zal hij zich houden als hij onder druk komt te staan, fouten gaat maken? Hij heeft nog geen programma en profiteert van een zekere vaagheid, als een allemansvriend op wie iedereen zijn eigen wensen kan projecteren. Naarmate hij gedwongen wordt om echte keuzen te maken, kan hij ook weer steun verliezen.

Niettemin is Macron duidelijk favoriet. Het Front National heeft de afgelopen jaren flinke winst geboekt, maar nog altijd bestaat een diep geworteld wantrouwen tegen de familie Le Pen. 

In Lyon is Emmanuel Macron zich bewust van het feit dat hij mogelijk een historische missie zal vervullen, waarin hij de opmars van het Europees populisme zal moeten stoppen. 'Vive la République, vive la France', besluit hij zijn toespraak. De Marseillaise wordt ingezet. Macron luistert met zijn ogen dicht, de hand op het hart.

Marine le Pen van Front National.Beeld epa
Zijn opponenten noemt hij niet een keer bij naam. Hij maakt ze niet met de grond gelijk, maar deelt vooral ironische speldenprikken uit

Mélenchon presenteert met behulp van hologram

De radicaal-linkse presidentskandidaat Jean-Luc Mélenchon had gisteren een primeur voor Frankrijk. Hij sprak in Lyon zijn aanhangers toe, terwijl hij met twee seconden vertraging als 'hologram' in de Parijse voorstad Aubervilliers verscheen. Mélenchon presenteerde het als een wereldprimeur, maar de techniek werd eerder gebruikt door de Turkse premier Erdogan en de Indiase premier Modi. De beelden vormden geen echt hologram in 3D, maar een tweedimensionale weergave. Volgens aanwezigen was het experiment geslaagd: vooral in het midden van de zaal hadden toeschouwers de indruk dat Mélenchon echt op het podium stond. Volgens de Huffington Post kostte de stunt 50- tot 100 duizend euro. De bijeenkomst in Lyon trok tienduizend aanhangers, die in Aubervilliers vijfduizend. Mélenchon zei niets over een samenwerking met de socialisten en de Groenen, waarschijnlijk de enige manier waarop links de tweede ronde van de presidentsverkiezingen kan bereiken. In de peilingen staat hij nu op 11 procent.