Trump ten strijde tegen de rechterlijke macht

Trump noemde de uitspraak van 'een zogenaamde rechter' in een serie tweets 'belachelijk' en 'verschrikkelijk'. Ook beloofde hij dat de uitspraak 'zal worden verworpen'. Op zondag ging hij op Twitter nog verder en schreef dat de rechter het land in gevaar brengt. 'Als er iets gebeurt, geef dan hem en het rechtssysteem de schuld.'

Op deze manier maakt Trump opnieuw een beroepsgroep verdacht, zoals hij met andere controlerende machten heeft gedaan. Journalisten zijn volgens hem de onbetrouwbaarste mensen op aarde, politici verrijken alleen zichzelf, en wetenschap is er om te worden ontkend.

Het is Trumps reactie op een fikse nederlaag dit weekend. Vrijdag oordeelde een federale rechter in Seattle, James Robart, dat Trumps vluchtelingen- en moslim-stop onwettig is. Het was de meest verstrekkende rechterlijke uitspraak over het decreet tot dusver, omdat Robart er landelijke implicaties aan verbond: 'De immigratiewetten van de Verenigde Staten moeten doortastend en uniform worden gehandhaafd.'

Hij wees expliciet op de rol van de rechterlijke macht in de trias politica, de balans tussen regering, parlement en rechters. 'De omstandigheden zijn zodanig dat de rechtbank moet ingrijpen om zijn constitutionele rol te vervullen in onze drievoudige overheid', schreef hij.

Robart, een in 2004 door de Republikeinse president George W. Bush aangestelde rechter, stelde dat de inwoners van de staten die de zaak hadden aangespannen door het decreet van de president worden getroffen 'op het gebied van onderwijs, zakendoen, familierelaties en de vrijheid te reizen'. Ook de staten zelf worden volgens hem getroffen, door de aantasting van hun universiteiten en belastinginkomsten.

Dat laat nog fundamentele vragen open. Gelden deze argumenten ook voor vluchtelingen? Geldt het grondwettelijke recht op een eerlijke rechtsgang pas voor buitenlanders als ze in Amerika zijn geland of zodra ze een visum hebben? Die vragen zullen pas in hoger beroep, of later misschien bij het Hooggerechtshof, worden beantwoord.

De regering-Trump ging onmiddellijk in beroep tegen de uitspraak, die ze in een officiële reactie aanvankelijk 'waanzinnig' noemde (een paar minuten later werd dat woord geschrapt). Het Witte Huis wilde tijdens de behandeling van het hoger beroep doorgaan met de uitvoering van het decreet, maar twee hogere rechters stelden zondag dat de uitspraak van de lagere rechter voorlopig blijft staan en dat het inreisverbod dus wordt opgeschort totdat zij een uitspraak hebben gedaan.

Belediging van het hof

Het belangrijkste argument van de regering is de veiligheid. Rechter Robart zegt dat de veiligheid helemaal niet in gevaar is als visumhouders worden toegelaten. Trump ging daar twitterend fel tegenin: 'Wat moet er van ons land worden als een rechter een inreisverbod kan tegenhouden en iedereen, zelfs met slechte bedoelingen, het land in kan komen?' (Dat klopt niet: niet iedereen kan het land in komen.)

De regeringsadvocaat zei het wat officiëler, en noemde de 'rechterlijke twijfel aan de vastbeslotenheid van de president' een 'ontoelaatbare bemoeienis met het gezag van de politiek over nationale veiligheid en immigratie'.

De vraag is de komende dagen en weken: hoe zal de uitvoerende macht (Trump en zijn regering) hierna reageren op tegenwerking van de zijde van de rechterlijke macht? Dit weekend lieten de ministeries van Buitenlandse Zaken en Binnenlandse Veiligheid weten de rechterlijke uitspraak te accepteren en weer visumhouders binnen te laten. Maar doen de uitvoerende ambtenaren dat ook? Vorige week al wilden zij niet gehoorzamen aan gerechtelijke bevelen.

Het is nog niet gebeurd, maar een eventueel negeren van de rechter zou neerkomen op belediging van het hof. Ambtenaren kunnen daarvoor worden vervolgd. President Trump zou ervoor kunnen worden afgezet. Dan moet het Congres daar wel zin in hebben.