In de VS gaat het nu over hervormen, budget weghalen, of zelfs het afschaffen van de politie

De politie helemaal áfschaffen? De reacties op dat voorstel beginnen steevast met ‘Ja, maar’. Ja, maar wie ga je dan bellen als er een inbreker voor je deur staat? Ja, maar dat is toch niet realistisch?

Sinds zondag is de optie in ieder geval een stukje realistischer geworden. Toen legde een meerderheid van negen van de twaalf gemeenteraadsleden in Minneapolis zich vast op het ‘ontbinden’ van het politiedepartement van de stad. Volgens raadsvoorzitter Lisa Bender hebben hervormingen gefaald, en moet de stad nu op zoek gaan naar ‘nieuwe systemen die ons daadwerkelijk veilig houden’.

Hoe het voornemen wordt uitgewerkt, is maar de vraag 

Hoe dat voornemen in de praktijk uitgewerkt gaat worden, is natuurlijk nog de vraag. De burgemeester van Minneapolis is tegen het in zijn geheel afschaffen van het politiedepartement, en in andere steden waar de politie de afgelopen jaren na misstanden werd ontbonden, kwam het soms deels neer op een administratieve reorganisatie. 

Maar dat Minneapolis nu het voortouw neemt, is niet vreemd. Niet alleen is het de stad waar de huidige serie Black Lives Matter-protesten ontvlamde, toen een politieagent de ongewapende George Floyd doodde door minutenlang op zijn nek te blijven zitten. Het is ook de stad waar de afgelopen jaren onder activisten al ideeën gistten over het afschaffen van de politie. 

Zo verscheen drie jaar geleden het rapport ‘Genoeg is genoeg’ van de lokale antipolitie-actiegroep MPD150. In dat rapport wordt het argument van ‘realisme’ omgedraaid. “Het idee van een politievrije toekomst is naïef noch onrealistisch. Het is de enige pragmatische oplossing voor een politiesysteem dat geworteld is in de tijd van de slavernij en het verdrijven van Indianen, en dat iedere poging om het te hervormen heeft verslagen.” 

Liever luisteren? Beluister hier de door Blendle ingesproken audioversie van dit artikel.

‘Reform the police’

Zulke pogingen om de politie te hervormen zijn de afgelopen jaren de standaardmanier geweest om gehoor te geven aan de druk van de Black Lives Matter-beweging. Daarbij moet u denken aan diversiteitsbeleid, de-escalatietrainingen voor politieagenten, en initiatieven waarbij de politie en de buurt met elkaar om tafel gaan zitten.

Maar heeft dat iets uitgehaald? Wetenschappers becijferden vorig jaar dat 1 op de 1000 zwarte mannen in de VS om het leven komt door politiegeweld, bij de huidige risico’s; een beduidend hogere sterftekans dan witte mannen. En dat komt niet doordat de misdaad zo hoog is, schrijven de activisten van MPD150. Ze memoreren dat in 2016 de misdaad in hun staat op het laagste niveau lag, en het aantal politiedoden op het hoogste niveau in de afgelopen vijftig jaar. 

De Amerikaanse politie is dus behoorlijk resistent voor hervormingen, tot die conclusie is ook Ron Davis gekomen. Hij was dertig jaar lang hoofdcommissaris en was in de regering-Obama verantwoordelijk voor politie-hervormingsprogramma’s. Toch zag Davis zich nog genoodzaakt om zijn eigen zoons the talk te geven, het beruchte gesprek waarin afro-Amerikaanse vaders hun kinderen gedetailleerde instructies meegeven over hoe je je hebt te gedragen als je door de politie wordt aangehouden, en het daar zonder kleerscheuren af wil brengen.

In zijn carrière heeft hij een hoop hervormingen doorgevoerd, vertelde hij onlangs in een interview aan The New Yorker. “Maar het lukte me niet om de basisstructuur van de organisatie te veranderen.” De moderne politie groeide uit tot een professionele organisatie in het begin van de twintigste eeuw, in de tijd dat rassenwetten handhaven een van de belangrijkste taken van de organisatie was. Dat zit in het DNA, dat krijg je er niet zomaar uit. En dus kan het veranderen van het gedrag van individuele politieagenten volgens Davis niet de oplossing zijn. Want goede agenten die in een slecht systeem moeten werken, leveren alsnog slechte uitkomsten op. En slechte agenten kunnen in zo’n systeem ongestraft hun gang gaan.

‘Defund the police’

Een denkrichting die de afgelopen tijd is opgekomen, gaat verder dan hervormingen en wordt samengevat in de leus defund the police. Haal het budget weg. Als de politie meer problemen oplevert dan oplost, zoals veel activisten vinden, dan is dat een makkelijke manier om het probleem kleiner te maken.

Amerikaanse overheden geven per jaar zo’n 115 miljard uit aan politie, en dat bedrag stijgt al decennia. Maar als het doel is om de misdaad te bestrijden, kun je je zich natuurlijk afvragen of dat geld daar op de beste manier besteed wordt. Een voorbeeld: als je een deel van het budget investeert in betere psychiatrische zorg, levert dat misschien wel meer resultaat op voor de openbare veiligheid, dan wanneer je de politie steeds maar weer op verwarde personen afstuurt, een situatie waarbij escalatie altijd op de loer ligt. En als je een deel van het budget in economische programma’s en sociaal werk in de buurt investeert, daalt het aantal inbraken misschien wel meer dan wanneer je de politie hard laat handhaven. 

De ‘defund the police’-slogan komt op een moment dat veel Amerikaanse steden toch al te kampen hebben met de financiële gevolgen van de coronacrisis, en moeten bezuinigen op van alles en nog wat. In het huidige klimaat is het dan verleidelijk voor stadsbesturen om geld weg te halen bij de politie, en dat is ook precies wat er op dit moment in veel grote steden gebeurt. Los Angeles kondigde onlangs een flinke bezuiniging aan, in New York wordt nog gesteggeld over hoe hoog zo’n bezuiniging precies zou moeten zijn.

‘Abolish the police’

De roep om de politie compleet af te schaffen klinkt dan een stuk radicaler, maar ligt eigenlijk in het verlengde van de roep om het budget te korten. Want als je toch bezig bent met het bekijken welke taken misschien beter ergens anders belegd kunnen worden, kun je net zo goed de héle organisatie nog eens onder de loep nemen. Een samenleving zonder politie klinkt misschien utopisch, maar de politie is een uitvinding die pas in de negentiende eeuw gemeengoed werd, en pas in de twintigste eeuw uitgroeide tot de professionele organisatie voor het handhaven van wetten die we nu kennen.

“We moeten de pion terugzetten op het beginveld”, aldus Ron Davis. “En nog eens nadenken: als we vandaag, in een democratie, een politie moesten oprichten, wat zou dan de rol daarvan zijn?”

Het rapport van MPD150 uit Minneapolis doet precies dat: het zet alle taken van de politie op een rijtje, en bekijkt per taak hoe die het best uitgevoerd zou kunnen worden: oplossen van misdrijven, verkeerscontroles, handhaven van allerlei wet- en regelgeving, optreden bij huiselijk geweld. En ja, er zal altijd een noodzaak zijn voor een instantie die, gewapend, op crisissituaties reageert. Maar als je er nog eens over nadenkt, dan is het de vraag of al die taken gezamenlijk terecht moeten komen bij een zwaarbewapende organisatie met een geschiedenis van racisme, waarvan de leden vaak niet vervolgd worden wanneer ze dodelijk geweld gebruiken.

Dus wie bel je, als er een inbreker voor de deur staat, en de politie ontmanteld is? Misschien heet het nog steeds wel de politie. Maar de vraag verraadt het standpunt van iemand die niets te vrezen heeft van de politie, aldus Brandon Hasbrouck, universitair docent rechten aan de Washington and Lee University, in een interview met Vox. Veel zwarte Amerikanen bellen de politie nu ook al niet.  

“Als ik zeg ‘schaf de politie af’, dan bedoel ik: schaf het politiesysteem af dat het product is van een poging van witte machthebbers om een raciale hiërarchie te bestendigen”, vertelde Hasbrouck. Hij heeft daarvoor een hoop concrete voorstellen. Pak verkeersagenten hun militaire wapens af. Maak agenten aansprakelijk voor hun daden; nu ontsnappen ze, als ze iemand doodschieten, meestal aan vervolging. En stop met praktijken zoals preventief fouilleren, die vaak racistisch uitpakken.

Hasbrouck: “Het afschaffen van de politie gaat ons niet minder veilig maken, het moet ons juist veiliger maken, vooral mensen van kleur”.

Lees ook:

Een Amerikaanse agent is nooit je beste vriend geweest

De dood van George Floyd legt een vergrootglas op de gewelddadige politiecultuur in de VS. Brengen de protesten van nu verandering? Er zijn lichtpuntjes, zegt voormalig politiecommissaris Norm Stamper. Onzin, zeggen activisten, er is vooral symboolpolitiek.