Gedragsexperiment met demonstreren tijdens een pandemie

Stel je eens voor: je bent burgemeester van een flinke stad met een jonge gemengde bevolking. Op een dag, tijdens zo’n reguliere pandemie zoals je die wel vaker hebt, zie je je geconfronteerd met het volgende vraagstuk: een demonstratie trekt nog eens veel meer bezoekers dan je vooraf met een flinke foutmarge had ingeschat. Dat gaat me niet nog een tweede keer gebeuren, denk je, maar daar heb je nu niets aan. Wat te doen, wat te doen?

Aan de ene kant zijn de pandemierichtlijnen duidelijk zat, niet te veel mensen bij elkaar dus eigenlijk moet je de demonstratie nu afbreken en politie en BOA’s vragen iedereen weg te sturen. Aan de andere kant, de relatie tussen burgers en de ordehandhaving staat, zoals gebruikelijk tijdens een pandemie, al behoorlijk op spanning. En om het allemaal nog net even wat ingewikkelder te maken, die spanning tussen ordehandhaving en burgers is nu ook nog eens precies de hele aanleiding van deze overvolle demonstratie!

Wat is nu wijsheid, vraag je jezelf af. Laat ik zorgen dat ik een goed onderbouwde beslissing neem want we moeten natuurlijk niet hebben dat morgen allerhande politici vanuit emotie woeste verwijten gaan maken en moties van wantrouwen gaan indienen. De sfeer is al verhit genoeg zonder al die ondoordachte populistische ophitsretoriek.

In een onbewaakt ogenblik pak je je telefoon en bel je stiekem met een bevriende wetenschapper die geduldig luistert naar je dilemma. ‘Wacht even schat, ik ga even voor je kijken.’ Je hoort wat getik op de achtergrond terwijl hij al mompelend wat zoektermen invoert. ‘Grote groep mensen, gespannen relatie met de ordehandhaving, naderende economische crisis die betreffende groep hard zal raken, gevoel van gebrek aan solidariteit vanuit de politiek, bijeenkomst gericht tegen onderdrukking door autoriteiten…’

Even blijft het stil, dan hoor je een keel die geschraapt wordt.

‘Nou, je zal het niet geloven, maar in 202O hebben ze een gedragsexperiment gedaan precies hierover.’ ‘Godzijdank’, roep je enthousiast, ‘wat kwam daar uit?’ ‘Eens even zien, in de Halsema-conditie schaarde de burgemeester zich bij de demonstranten en sprak zich uit voor hun recht om te demonstreren…’ ‘Nee, dat meen je niet! Haha, en?’ ‘Het gevolg was, wacht even hoor. Ah ja, hier staat het. Er volgden nog wat vreedzame demonstraties waarbij de organisatie en demonstranten zelf verantwoordelijkheid kregen en namen om de gezondheidsrisico’s zo veel mogelijk te beperken. Oproepen tot zelf-isolatie na de demonstratie, ontbinding zonder grote problemen bij te grote drukte. Oh en een relatief beperkte hoeveelheid extra besmettingen…’

‘Ok, dat klinkt op zich niet eens zo erg als ik had verwacht. En die andere optie?’ ‘In de andere conditie liet een president de vreedzame demonstranten uit elkaar drijven en pleitte vervolgens met zijn hand op de bijbel voor strenge handhaving en een verbod op demonstraties.’

‘Nou, dat lijkt er meer op! Het is in ieder geval lekker duidelijk. Hoe pakte dat uit?’ ‘Ja rustig aan, rustig aan, lieverd. Je stoort me wel midden tijdens het eten hoor. Eens even zien. Hé, grappig. Die conditie speelde zich nog af in de voormalige Verenigde Staten, kan je je die nog herinneren?’ ‘Ja, ja, maar ik heb nu snel een antwoord nodig. Welke optie moet ik kiezen?’

Je hoort een gesmoorde kuch aan de andere kant van de lijn. Dan een geamuseerd antwoord. ‘Ik zou dan denk ik toch kiezen voor de methode-Halsema als ik jou was.’