Het protest dat de afgelopen weken herhaald is door sporters, demonstranten en politieagenten over de hele wereld werd de eerste keer niet eens opgemerkt.
Niemand was in augustus 2016 bezig met de quarterback van de San Francisco 49ers, die bij de eerste twee oefenwedstrijden voor het nieuwe seizoen van de National Football League (NFL) op de bank zat en niet stond tijdens het spelen van het Amerikaanse volkslied.
Pas bij het derde 'preseason-duel' was er één journalist die zijn aandacht tijdens de The Star-Spangled Banner richtte op de wederom zittende Colin Kaepernick. NFL Network-verslaggever Steve Wyche was ook de enige die Kaepernick na het duel vroeg naar zijn statement. "Ik zal niet opstaan voor de vlag van een land dat zwarte en gekleurde mensen onderdrukt", zei hij. "Het zou egoïstisch zijn als ik de andere kant op zou kijken. Er liggen lichamen op straat en agenten komen weg met moord."
Kaepernick wist dat zijn protest, en zijn woorden, bij veel mensen niet goed zouden vallen, omdat de vlag en het volkslied voor een grote groep Amerikanen heilig zijn, ook vanwege de link met de krijgsmacht. "Kaepernick wilde politiegeweld en het gebrek aan straffen voor slechte agenten onder de aandacht brengen door vreedzaam te protesteren", zei Wyche deze week bij Ceraulo Sports Talk. "Maar niemand wilde het horen, hij werd volledig afgemaakt. Wat vinden die mensen nu? Want er is niks veranderd."
'Goed dat gebaar van Kaepernick wordt overgenomen'
Kaepernick, die later besloot te knielen in plaats van zitten, begon zijn protest mede vanwege Alton Sterling, Philando Castile en Charles Kinsey; zwarte mannen die in juli 2016 in de VS doodgeschoten werden door politieagenten. Het overlijden van George Floyd, die op 25 mei stierf nadat een witte agent 8 minuten en 46 seconden met zijn knie op de nek van de ongewapende zwarte man drukte, heeft ervoor gezorgd dat 'Kap' de afgelopen weken meer dan ooit navolging vindt.
Borussia Mönchengladbach-aanvaller Marcus Thuram vierde een goal door te knielen, Liverpool en PSV twitterden een foto van de complete selectie knielend op het trainingsveld en Chelsea deelde een foto van knielende spelers die de letter H vormden, voor 'humans'. "Het is tijd om iets te doen", verklaarde Chelsea-aanvoerder Cesar Azpilicueta het door de spelers geïnitieerde gebaar.
"Het is goed dat de strijd van Kaepernick sporters heeft geïnspireerd om zijn gebaar over te nemen. Dat maakt het een krachtiger signaal", zegt Hubert Rovers van Stichting Geef Racisme de Rode Kaart. "En het is nog sterker dat het overal wordt overgenomen. Bij het protest tegen racisme in Den Haag werd er dinsdag ook geknield."
Kalian Sams denkt ook dat de wijdverspreide imitatie van Kaepernick een positieve impact kan hebben op de strijd tegen racisme. "Er waren veel slechte ideeën over hem en zijn gebaar, vooral in Amerika", zegt de 33-jarige honkballer, die op meer dan honderd interlands voor het Nederlands team staat. "Maar nu begrijpen veel mensen: oh, dít is waar hij het voor deed."
"Het is inmiddels te duidelijk om het níét te zien", vervolgt Sams. "De beelden van de dood van George Floyd waren zo heftig en het is al zo vaak gebeurd, dat het nu echt genoeg is geweest. Het kan niet zo zijn dat het niet verbetert, dat het elke keer weer hetzelfde verhaal is, maar dan met een ander persoon. Het maakt me boos als ik erover praat, want het kan ook mijn vader of broer zijn."
Kalian Sams. (Foto: Getty Images)
'Sport kan mensen aan het denken zetten'
Sams heeft ook persoonlijke verhalen over racisme in de sport. Zoals die keer dat hij bij een van zijn teams in Noord-Amerika ontdekte dat er een appgroep was aangemaakt voor alleen de witte spelers, waarin vervolgens veel werd gepraat over de zwarte teamgenoten. Of die keer dat hij door een supporter een aap werd genoemd, of dat er vanaf de tribune werd geroepen: "Ga terug naar Afrika."
"Het zorgt voor woede, je wil iets doen", zegt de geboren Hagenaar. "Aan de andere kant zijn het hersenloze mensen en je kunt moeilijk het publiek inspringen om die te grazen te nemen. Maar natuurlijk doet het iets met je."
Maar Sams gelooft ook in de kracht van sport, dat het kan helpen om mensen bij elkaar kan brengen. "Een goed voorbeeld: ik had twee jaar geleden in Canada een witte teamgenoot die in het zuiden van Amerika was opgegroeid met racisme. Maar toen hij door het honkbal in aanraking kwam met mensen die niet op hem leken, besefte hij dat zijn opvoeding niet goed was geweest. En dat idee nam hij terug naar huis, om te laten zien: wat jullie me hebben aangeleerd is fout. Zo kan sport mensen aan het denken zetten."
En zo kan sport voor verandering zorgen, is de overtuiging van Stichting Geef Racisme de Rode Kaart. "Sport en de maatschappij zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden", zegt Rovers. "Daarom geloven wij in het gebruik van sport als sociaal middel om het onderwerp racisme bespreekbaar te maken. Want als je een positieve trend ziet in de sport, dan zie je dat zeker ook in de maatschappij."
Een demonstrant in Washington draagt een shirt van Kaepernick bij een protest tegen de dood van George Floyd. (Foto: Pro Shots)
'Wrang dat Kaepernick zijn baan heeft verloren door protest'
Kaepernick kan zijn sport zelf al jaren niet meer gebruiken om voor verandering te zorgen. De quarterback speelde zijn laatste NFL-wedstrijd op nieuwjaarsdag 2017 en sindsdien heeft geen enkele club hem een nieuwe kans gegeven.
Veel volgers - en Kaepernick zelf - geloofden dat dat door zijn protest kwam. De NFL ontkende dat steevast, maar vorige week bevestigde Joe Lockhart het slecht bewaarde geheim. "Geen enkel team wilde een speler hebben die controversieel was", schreef Lockhart, die tussen 2016 en 2018 communicatiedirecteur was bij de NFL, in een column voor CNN.
"Het is ontzettend wrang dat Kaepernick zijn baan verloren heeft door zijn protest", zegt Rovers. "Maar het maakt zijn verhaal juist ook heel sterk. Hij heeft er persoonlijk zo veel voor moeten opgeven."
Sams: "Het is heel moedig dat hij voor deze weg gekozen heeft. Ik ben blij dat iemand het heeft gedaan, dat iemand dit gedurfd heeft. Ik hoop dat er nu echt verandering komt. En dat er niet nog een moord nodig is om aan te tonen dat het écht genoeg is geweest."
Cv Colin Kaepernick
- Geboren op 3 november 1987 in Milwaukee
- Clubs: San Francisco 49ers (2011-2016)
- Onderscheidingen: Sports Illustrated Muhammad Ali Legacy Award (2017), GQ Magazine Citizen of the Year (2017), Amnesty International Ambassador of Conscience Award (2018)
- Vandaag de dag: Is een van de gezichten van Nike en reist voor het sportmerk de wereld over om zijn verhaal te doen
NUjij: Uitgelichte reacties