Hoe Trump zich verschanst achter een muur van militairen

De touringcar stopt waar zo vaak touringcars stoppen, langs de stoep van de brede boulevard bij de obelisk van het Washington-monument, maar in plaats van toeristen stappen er soldaten uit. Camouflagepakken, helmen, scheenbeschermers, handschoenen, schilden. Ze komen uit Florida, zeggen ze. Ze sjokken voorbij, richting de achterdeur van het Witte Huis-terrein, waar ze in de schaduw van de bomen neerzakken. ‘America, the beautiful’, zingt een van de jongens, een latino met een glad gezicht. Ouder dan 20 ­lijken de meesten niet. Dit wordt de eerste lijn tegen de demonstranten.

Even verderop tilt een bouwvakker met een baard en een staart met zijn heftruck nieuwe betonblokken achter de stalen hekken die de toegang tot het terrein blokkeren. Hij wijst op een smalle opening tussen twee hekdelen. ‘Aanspannen, die klem. Die demonstranten zijn niet dik. Ik wil niet dat die fuckers zich daarlangs naar binnen wurmen.’

Washington, of in elk geval het centrum, lijkt in een staat van beleg te zijn beland. Rond het Witte Huis worden donderdag hekken neergezet, barricades opgeworpen, en allerhande geüniformeerde types geposteerd, een aantal dat loopt in de duizenden. Het is niet de hele stad die tot vesting wordt omgebouwd, het is het Witte Huis en omstreken. De president verschanst zich.

‘Ik kan twee redenen bedenken voor deze overmacht’, zegt Patrick Tisdale, inwoner van de stad en zelf oud-militair, die hoofdschuddend naar de verse troepen staat te kijken. ‘De president is ofwel heel bang, of denkt dat hij heel gehaat is.’

Hier, in het centrum van de macht, richten de landelijke protesten naar aanleiding van de dood van George Floyd, door toedoen van politieagenten in Minneapolis anderhalve week geleden, zich niet alleen op de politie – maar op de man die alles laat escaleren, dus ook deze crisis.

En hier in Washington, dat geen staat is maar deels onder federaal gezag valt, kan Trump makkelijker doen wat hij in de rest van het land niet zo makkelijk kan doen: een militaire vuist maken.

Propagandamoment 

Het is decennia geleden dat er militairen naar de hoofdstad werden ingevlogen om de orde te bewaken: eind jaren zestig, tijdens anti-Vietnam-­demonstraties, veegden ze de monumenten hierachter schoon met wapenstok en traangas. Nu hebben sommige reservisten hun eerste operatie al achter de rug: ze gaven bijstand toen de politie maandag de demonstranten op het plein voor het Witte Huis aanviel, om de president en zijn getrouwen vrij baan te geven richting een propagandamoment met een bijbel voor een geblakerde kerk. Ook vlogen ze met twee helikopters zo laag over demonstranten, dat die dekking moesten zoeken.

In totaal zijn er, naast de dertienhonderd reservisten van de National Guard die in Washington gestationeerd zijn, naar schatting nog eens 3.600 uit ­andere staten aangevoerd.

Daarnaast zijn er allerlei ordehandhavers te zien met soms onduidelijke affiliatie. Er zijn woestijnpakken, legergroene pakken, donkerblauwe pakken, zwarte pakken. Er is Secret Service, de bewakingsdienst van het Witte Huis. De kustwacht is gesignaleerd. Er zijn mannen zonder insignes, die relbestrijders uit de gevangenis lijken te zijn (woensdagavond waren er schilden te zien met ‘corrections’ erop). En drugsbestrijdingsdienst DEA duikt op veel plekken op. Die dienst, geleid door een protégé van minister van Justitie Bill Barr, heeft zich de grootscheepse surveillance van de demonstranten toebedeeld (woensdagavond liepen achter de linies DEA-mannen met grote camera’s rond).

Zowel de gevangenispolitie als de DEA valt onder Barr, die ook de leiding had over de aanval op de demonstranten bij de kerk maandag. Daarmee lijkt de minister van Justitie een belangrijke rol te spelen in de ordehandhaving en het neerslaan van de opstand. ‘Het zijn allemaal diensten die helemaal niet ­weten hoe je politiewerk moet doen’, zegt Tisdale. ‘Dit is gaat hun boven de pet. Als de situatie heikel wordt, dan wordt het een puinhoop.’

Nerveuze militairen

Maar echt verbijsterd is hij, als voormalig luchtmachtofficier, over de militairen – allemaal afkomstig uit staten met Republikeinse gouverneurs. ‘Kijk nou naar die nerveuze gezichten’, zegt hij, als de jongens uit Florida langslopen. ‘Ik heb empathie met die jongens. Ze hebben geen idee waarom ze hier zijn. Hier hebben ze niet voor getekend. Hier zijn ze niet voor getraind. En bovendien is het ongrondwettig. Sommige delen van Washington zijn federaal grondgebied, daar mogen ze zijn, maar andere zijn van de gemeente of privé. Het plein voor die kerk was privé-eigendom. Ach, ik zou ze allemaal willen toeschreeuwen: stand down! Meld je ziek! Jullie hoeven geen onwettige bevelen op te volgen!’

De zorg over de militarisering van Washington en andere Amerikaanse steden kwam ook van andere militairen, impliciet of expliciet. Minister van Defensie Mark Esper keerde zich dinsdag tegen de president, en zei dat hij de Insurrection Act (Opstandswet) uit 1807 niet wil inroepen om federale soldaten naar steden te sturen die te kampen hebben met uit de hand lopende protesten. De stafchef van het leger, generaal Mark Milley, schreef woensdag een memo om de opgeroepen nationale gardisten eraan te herinneren dat ze ‘de waarden van de Grondwet’ moeten respecteren, en dat zij onder bevel staan van de gouverneurs, niet de president. In een handgeschreven krabbel voegde hij eraan toe dat ze ‘trouw moeten blijven aan hun eed aan Amerika en aan het Amerikaanse volk’.

Het meest expliciet was oud-minister van Defensie Jim ‘Mad Dog’ Mattis, de onder soldaten breed bewonderde marinier, die in een vernietigend opiniestuk in The Atlantic schreef dat Trumps optreden een bedreiging is van de politieke stabiliteit in de VS. ‘Donald Trump is de eerste president in mijn­ ­leven die het Amerikaanse volk niet probeert te verenigen – en niet eens de schijn probeert op te houden. Hij probeert ons te verdelen. We zien nu de ­gevolgen van drie jaar van die opzet. We zien de gevolgen van drie jaar zonder volwassen leiderschap.’ De Republikeinse senatoren Mitt Romney en Lisa Murkowski vielen hem bij.

Confrontaties

Intussen waren de confrontaties tussen demonstranten en militairen woensdagavond grotendeels vredelievend, en soms zelfs constructief. ‘Kom naar onze kant’, riep een zwarte vrouw met tranen in haar ogen, tegen een rij gardisten die Lafayette Square hadden afgezet. ‘Jullie staan aan onze kant. ­Bovendien: wij betalen jullie. De man die jullie verdedigen heeft nog nooit een cent belasting betaald.’

Een vrouw loopt langs alle soldaten en wijst ze met haar vinger een voor een aan. ‘Fuck you, fuck you, fuck you’, zegt ze, terwijl haar lange nagels de perspex gezichtsbeschermers van hun helmen net niet raken. De jongens zeggen niets, blijven voor zich uit kijken. Met de ­veiligheidsbrillen op lijken ze op scholieren die in het scheikundelokaal naar een uit de hand lopende reageerbuis zitten te kijken.

Schor en hees zijn de zwarte mannen die de demonstranten blijven aanvuren. ‘Ik ben niet eens boos meer’, zegt een van hen, Arnaz. ‘Maar ik ben zo moe. Mijn grootmoeder protesteerde na de dood van Martin Luther King. Mijn moeder demonstreerde na de ­arrestatie van Rodney King. En ik ­demonstreer nu. Moet mijn jonge broertje straks ook weer demonstreren, als er weer niets is gebeurd?

Dat drie andere agenten in staat van beschuldiging zijn gesteld, en de aanklacht tegen de hoofddader is aangescherpt, is niet genoeg. ‘We zijn nog maar op het oppervlak aan het krassen.’

Een witte man van 68 komt rond middernacht, na de avondklok, op ­sandalen aangelopen en poseert met een ‘Stop Trump’-stopbord voor het ­cordon. ‘Het maakt me niet uit of ik ­gearresteerd word’, zegt hij – hij heet Jonathan Coddington, en is directeur van het Global Genome Initiative van het Smithsonian Institution. ‘Het duurde even voordat ik het doorhad, maar dit is een historisch moment.’

Een andere zwarte jongen, Nel, maakt ook een selfie. ‘Trump gaat deze shit niet winnen’, zegt hij. ‘Wat denkt hij, dat we bang zijn voor een paar ­soldaten? Wij komen uit de hood, man. Ik heb zelf in het leger gevochten. Wij gaan al jaren dood. Denkt hij dat we hier bang van worden?’