Het Noorderplantsoen in Groningen is op zomerse dagen een van de populairste plekken van de stad. Mensen spelen er badminton en andere spelletjes, zitten in groepjes bij elkaar, drinken een biertje en gooien een hamburger op de wegwerpbarbecue.
Maar soms ligt het gras aan het einde van de dag, net als op veel andere recreatieplekken in Nederland, bezaaid met vuilnis. Volgens milieuorganisatie Milieu Centraal belandt er jaarlijks zo'n 50 miljoen kilo afval op straat of in de natuur.
Het vuilnis roept bij veel mensen ergernis op. Waarom vinden mensen het zo moeilijk om hun afval op te ruimen? De meeste mensen laten het niet expres liggen, zegt gedragspsycholoog Luuk Bos van onderzoeks- en adviesbureau D&B, gespecialiseerd in afval en milieu. "Ons gedrag wordt aangestuurd door twee systemen: een bewust systeem en een onbewust systeem", legt hij uit. "We kunnen onze bewuste aandacht alleen houden bij dingen die we persoonlijk belangrijk en urgent vinden. Voor andere gedragingen schakelen we over op het automatische systeem."
Mensen vinden afval niet zo interessant en besteden er het liefst zo weinig mogelijk aandacht aan.
Rommel opruimen valt niet in de categorie van bewust gedrag. Bos: "Mensen vinden afval niet zo interessant en besteden er het liefst zo weinig mogelijk aandacht aan. Als ze een lange dag op het strand zijn, waar ze chips hebben gegeten en uit blikjes hebben gedronken, dan zijn ze aan het einde van de dag vooral bezig met spullen inpakken en naar huis gaan. Ze handelen dan op de automatische piloot en het opruimen van het afval schiet erbij in. Dat kan zelfs gebeuren als je van tevoren wel de intentie hebt om het op te ruimen."
Meer afvalcontainers en vuilniszakken uitdelen
Gemeenten zijn er van tevoren al op ingesteld dat er in de zomerperiode meer vuilnis wordt achtergelaten dan in de winter. De gemeente Rotterdam laat weten in de zomer extra schoonmakers in te zetten, meer afvalcontainers te plaatsen en voorlichters afvalzakken te laten uitdelen. In Groningen delen boa's plastic picknickkleden uit die je na je bezoek met een koord kunt dichttrekken tot een vuilniszak. "Maar succes is niet altijd gegarandeerd", zegt Peter Steinfort, woordvoerder van de gemeente Groningen.
Volgens Bos zijn een aantal dingen belangrijk om mensen hun rommel te laten opruimen. "Mensen willen zo min mogelijk energie aan vuilnis besteden, dus je moet het opruimen zo makkelijk mogelijk maken. Op het Waalstrand hebben we vuilnisbakken met een heel opvallende kleur geplaatst, waardoor ze meer in het oog springen. En we hebben looproutes aangelegd, zodat mensen automatisch langs de afvalbakken komen."
Deze tasjes moeten mensen helpen hun afval op te ruimen. (Foto: Luuk Bos)
Na een duwtje ruimen de meeste mensen hun troep op
Daarnaast werken positieve aanmoedigingen ook goed. "Strandbezoekers konden bij de ingang een tasje pakken met daarop: 'Top dat jij ervoor kiest om het Waalstrand schoon te houden.' Als mensen zo'n tasje aannemen, dan zetten ze ook sneller de stap om het te gaan gebruiken. Ze raakten er echt gemotiveerder van. We zagen toen dat 96 procent minder groepjes afval achterlieten op het strand."
Overigens kunnen maatregelen zoals extra afvalbakken, gastheren in het gebied en informatieborden niet iedereen bereiken. "Een kleine groep bezoekers ruimt het afval bewust niet op", zegt Bos. "Maar bij het grootste gedeelte kun je aan de knoppen draaien en zo het gewenste afvalgedrag stimuleren."
NUjij: Uitgelichte reacties