Direct naar artikelinhoud
Analysecoronagevaar demonstratie

Kan de demonstratie op de Dam een nieuwe uitbraak veroorzaken?

Met zijn vijfduizenden demonstreren, zoals maandag gebeurde in Amsterdam naar aanleiding van de dood van George Floyd, is dat niet vragen om een nieuwe virusuitbraak? Dat valt nog te bezien.

Er kwamen veel meer demonstranten dan verwacht af op het antiracismeprotest in Amsterdam, waardoor de coronaregels niet goed konden worden nageleefd.Beeld EPA

Zeker: aan de ene kant zal het virus in zijn handjes hebben gewreven bij de aanblik van zoveel mensen dicht op elkaar. Het coronavirus verspreidt zich immers bij voorkeur in dichte mensenmenigtes die hun stem verheffen. 

Het virus kan in die omstandigheden ook makkelijker ontsnappen uit de kelen van mensen die het onder de leden hebben, maar er niet of nauwelijks iets van merken, neemt men aan. Dit zou verklaren waarom er opvallend veel uitbraken zijn in koren, kerken, restaurants, bars en op industriële werkplekken waar mensen schreeuwen om zich verstaanbaar te maken.

Aan de andere kant is de Dam geen bedompte binnenruimte waar het virus gemakkelijk blijft hangen, maar een open plein waar gisteren een lichte bries stond (windkracht 3). ‘De wind en de buitenruimte zijn denk ik de belangrijkste factoren die het virus hebben tegengewerkt’, zegt viroloog Mariet Feltkamp (LUMC).

Fel zonlicht

Nog zo’n factor is het felle zonlicht. Bij een experiment lieten wetenschappers het griepvirus achter in de zon: na tweeënhalve minuut was de hoeveelheid gehalveerd. Bij vergelijkbare proeven met het nauw aan het huidige coronavirus verwante sarsvirus, bleek het na een minuut of zes niet meer detecteerbaar. En dat is op basis van de restjes erfelijk materiaal: virologen nemen aan dat de virussen al veel sneller onschadelijk raken, doordat ze hun stekels verliezen.

Dat zou verklaren waarom epidemiologen zo weinig besmettingen buitenshuis vinden. Tussen ruim zevenduizend in detail beschreven Chinese besmettingen, vonden Hongkongse onderzoekers er maar één in de buitenlucht. En in een Britse database van enkele honderden, overwegend Europese corona-uitbraakjes is er maar één die met zekerheid buiten de deur plaatsvond: een Italiaanse jogger die het virus overdroeg aan een metgezel.

Uitwasemen

Er is nog meer dat een uitbraak onwaarschijnlijk maakt. Veel deelnemers droegen mondkapjes, waardoor ze het virus minder goed kunnen uitwasemen. De gemiddelde leeftijd lag laag, wat de kans op overdracht verkleint. En de kans dat er corona-geïnfecteerden aanwezig waren, is sowieso al niet bijster hoog: in Amsterdam werden de afgelopen week slechts 42 nieuwe besmettingen vastgesteld.

‘Als dit in maart of april had plaatsgevonden, had ik me meer zorgen gemaakt’, zegt Feltkamp. ‘Maar nu zitten we helemaal aan het staartje van de eerste golf, met een minimaal aantal besmettingen.’

Dit betekent niet dat je de afgesproken maatregelen dus wel los kunt laten.
Harald WygchelWoordvoerder RIVM

Een excuus om de anderhalvemeterregel buitenshuis maar helemaal op te schorten, is dit niet, benadrukt het RIVM desgevraagd. ‘Dit was niet oké, maar het was wel iets eenmaligs’, aldus het instituut via zijn woordvoerder. ‘Het betekent in elk geval niet dat je de maatregelen die we met elkaar hebben afgesproken dus maar moet loslaten.’

Nul is de kans op een uitbraak immers niet. Het ene Chinese geval van overdracht dat wél buiten plaatsvond, is veelzeggend: een geïnfecteerde patiënt die een poosje op straat stond te praten met een dorpsgenoot. Precies het soort contact dat op de Dam ook zal hebben plaatsgevonden.

Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg noemde de kans dat het virus toch zijn slag heeft geslagen om die reden gisteren dan ook ‘zeer reëel’. Vooral na afloop van de bijeenkomst kan men weleens te dicht op elkaar hebben gezeten, vermoedt Kuipers, belast met het regelen van voldoende ic-plekken.  

Stiekem op de speelplaats

In de Britse coronadatabase staan bovendien enkele besmettingen waarvan niet helemaal zeker is of ze binnen of buiten plaatsvonden. Wat ze gemeen hebben, is dat het altijd gaat om mensen die een tijdje intensief met elkaar praten of omgaan. Zoals familieleden uit Münster die elkaar stiekem ontmoetten op een speelplaats (20 besmettingen) en een uitbraak onder bouwvakkers in Singapore (49 zieken).

Niettemin is Feltkamp bezorgder over bijeenkomsten binnenshuis. Zoals het Brabantse café waar de stamgasten uit pure vreugde dat de kroeg weer open kon de polonaise ging lopen. ‘Daar snap ik niets van’, zegt Feltkamp. Het café heeft inmiddels excuses aangeboden.

Twitter bericht wordt geladen...