Miljoenenfraude bij taalscholen: geld in ruil voor inburgeringslessen die nooit zijn gegeven
Taalscholen declareren op grote schaal inburgeringscursussen die nooit hebben plaatsgevonden. Arabischtalige ronselaars werven ‘cursisten’ die in ruil voor cadeaus facturen ondertekenen voor niet gegeven lessen. Met de fraude zijn naar schatting miljoenen euro’s gemoeid.
Nadat een ex-medewerker van een taalschool zijn verhaal had gedaan over deze praktijken, deed de Volkskrant nader onderzoek, in samenwerking met een undercoverstudent. De vrouw, die zogenaamd op zoek was naar een geschikte taalschool, kwam in contact met vijf ronselaars van Syrische origine. Zij lokken inburgeraars met cadeaubonnen, laptops of geld, in ruil voor het tekenen van een contract. Bij sommige scholen was inschrijving mogelijk zonder lessen te volgen.
Lees het uitgebreide onderzoeksverhaal hier.
De neplessen kunnen lucratief zijn voor zowel de student als de taalschool. Iedere statushouder krijgt via de Dienst Uitvoering Onderwijs (Duo) maximaal 10 duizend euro vergoed om Nederlandse les te volgen. Als de taalschool en de inburgeraar samenspannen, kunnen zij dit bedrag samen verdelen zonder dat er een les aan te pas komt. De student hoeft slechts de facturen te accorderen die de taalschool bij Duo indient. Als de cursist geen DigiD heeft, volstaat een papieren rekening met een krabbel.
‘Dan kwam er iemand naar me toe die zei: luister, ik wil geen lessen, ik wil gewoon geld’, vertelt een voormalig medewerker van een taalschool die valse facturen indiende bij Duo. ‘Hij kreeg bijvoorbeeld 450 euro in ruil voor zijn inschrijving. En hij stelde voor om andere familieleden ook in te schrijven.’
Bij de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kwamen tussen mei 2017 en maart 2019 96 meldingen binnen over scholen die lessen declareren die nooit hebben plaatsgevonden. In de praktijk zullen deze aantallen veel hoger liggen. Alleen al bij één taalschool, waarvan de Volkskrant schriftelijk bewijs heeft ingezien, zijn voor honderden fictieve leerlingen facturen bij Duo ingediend.
Keurmerk
Voor de frauderende taalscholen zijn er nauwelijks risico’s. Het keurmerk van een school, benodigd om te mogen declareren bij Duo, kan worden ingetrokken na overtreding van de regels. Maar zelfs in zo’n geval is de fraude niet direct gestopt, want een taalschool kan achteraf nog rekeningen indienen over de periode dat ze nog wel een keurmerk had.
Strafrechtelijke vervolging vindt tot nu toe nauwelijks plaats, omdat juridisch bewijs vaak ontbreekt. Taalschooleigenaren hebben allerlei manieren om buiten het zicht van de autoriteiten te opereren. Ze laten hun administratie bijvoorbeeld uitvoeren door een derde entiteit, die fungeert als schaduwkantoor. Of ze schrijven een school na het verlies van het keurmerk opnieuw in op naam van een familielid of vriend. Directeur Lidy Schilder van Blik op Werk, de stichting die de keurmerken voor taalscholen uitreikt, spreekt van een kat-en-muisspel.
De controle die Blik op Werk uitoefent, wordt bemoeilijkt doordat Duo vanwege de privacywetgeving geen persoonsgegevens mag uitwisselen met de stichting. Daardoor kan het voorkomen dat een taalschool tegen Blik op Werk zegt twintig cursisten te hebben, terwijl bij Duo voor een veelvoud aan studenten rekeningen worden ingediend.
Toegankelijk systeem
De fraude is de schaduwkant van het open, voor iedereen makkelijk toegankelijke systeem dat de overheid met de inburgering voor ogen had, zegt officier van justitie Marjolein Verwiel. ‘De keerzijde is dat de kans op misbruik dan ook groter is.’ Volgens Verwiel is de problematiek vergelijkbaar met de fraude met persoonsgebonden budgetten (pgb’s), waarover de afgelopen jaren tientallen strafzaken zijn gevoerd. De eerste strafzaken van inburgeringsfraude moeten nog voor de rechter komen.
Het ministerie van Sociale Zaken, verantwoordelijk voor het inburgeringsbeleid, heeft de laatste jaren diverse maatregelen genomen om fraude te bestrijden, maar erkent dat die nauwelijks effect hebben in situaties waarin inburgeraars en taalscholen samenspannen. ‘Heel eerlijk: een oplossing is lastig’, zegt woordvoerder Coen Gelinck van Sociale Zaken. ‘Het probleem moet bij de wortel worden aangepakt.’
Het ministerie rekent erop dat het beter gaat als de gemeenten weer verantwoordelijk worden voor de inburgering, waarschijnlijk in juli 2021. Gemeenten zouden beter toezicht kunnen houden op de taalscholen. Bovendien vervalt in het nieuwe systeem de tussenkomst van Duo, omdat gemeenten direct contracten zullen afsluiten met de opleidingsinstituten.
Taalscholen voor inburgeraars plegen op grote schaal fraude door het op een akkoordje te gooien met hun studenten. De Volkskrant nam de proef op de som en stuitte op fictieve contracten, nooit gehouden cursussen en scholen die voor een groot deel alleen op papier bestaan.