Direct naar artikelinhoud
ColumnBas den Hond

Het einde van het tijdperk-Trump is misschien al een beetje begonnen

Het einde van het tijdperk-Trump is misschien al een beetje begonnen

Er zijn nog ruim 23 weken te gaan tot de presidentsverkiezingen, ruim 34 tot de dan gekozen president wordt beëdigd. Dat is nog een akelig lange tijd voor Democraten die erop rekenen dat die president Joe Biden zal heten, en voor iedereen die smacht naar het post-Trump tijdperk. Maar dankzij een weinig bekende kronkel in het Amerikaanse bestuursrecht brak voor al die Amerikanen deze maand al een beetje de zon door. Vanaf nu moet Trump vrezen voor de Congressional Review Act (CRA).

Die wet legt de president - en met hem het hele overheidsapparaat - aan de leiband van het Congres. Kondigt een ministerie een nieuwe verordening af, dan mogen senatoren en afgevaardigden ernaar kijken en de regeling eventueel afkeuren.

Lang lag de CRA tandeloos te slapen in een hoekje van het juridische labyrinth dat de gang van zaken in de VS in goede banen moet leiden. Want om een regeling te laten sneuvelen, moeten eerst beide huizen van het Congres een resolutie daarover aannemen. Doorgaans is minstens een van die twee op de hand van de president; momenteel is dat de Senaat, met zijn Republikeinse meerderheid. En als een regel dan toch wordt afgekeurd, kan de president die resolutie altijd nog met een veto treffen, wat alleen ongedaan kan worden gemaakt met een tweederde meerderheid in zowel het Huis als de Senaat. Zowel macht heeft één partij zelden.

Obama-wetten de prullenbak in

Maar in 2017 kreeg de CRA opeens wel tanden. Trump trad aan als president. En de Republikeinen in het Congres haalden de CRA van stal om regelgeving uit het Obama-tijdperk onderuit te halen, uiteraard toegejuicht door Trump. De prullenbak in gingen onder meer regels voor het beschermen van de privacy van klanten van internetproviders, het schoon houden van rivieren en de veiligheid van werknemers van bedrijven die voor de federale overheid werken.

De Republikeinen konden niet onbeperkt hun gang gaan. De wet zegt dat alleen regelgeving aangepakt kan worden die werd afgekondigd tijdens de laatste 60 zittingsdagen van het vorige Congres. De congresleden zijn niet elke dag formeel aan het werk in Washington, en in de praktijk zijn die 60 dagen daardoor gespreid over een half jaar.

En dat maakt de maand mei voor de regering-Trump zo spannend: mogelijk begon op de 20ste al de periode waarover in 2021 het volgende Congres iets mag zeggen. Volgens de huidige agenda van het Congres was dat de eerste van de laatste 60 zittingsdagen. Alles wat vanaf nu verordonneerd wordt, kan na de verkiezingen dus voor de bijl gaan.

Daarvoor moet dan wel alles fout gaan voor Trump: het Huis van Afgevaardigden houdt zijn Democratische meerderheid, de Senaat komt ook in Democratische handen en zelf wordt hij niet herkozen. Volgens peilingen en kristallenbol-kijkers zijn die twee laatste gebeurtenissen nog bepaald geen uitgemaakte zaak.

Maar een goede regeerder houdt met alle mogelijkheden rekening – en anders zijn adviseurs wel – en daarom hebben de diverse ministeries de afgelopen weken met extra haast regelgeving gepubliceerd. Volgens accountable.us, een groep die jaagt op corruptie binnen de overheid, werden er in de negen dagen voor 20 mei maar liefst 50 regelingen gepubliceerd. Daar zijn heel controversiële bij, zoals een verandering in de manier waarop scholen en universiteiten met beschuldigingen van seksuele misdrijven moeten omgaan.

Tegen die regel kan een toekomstig Congres dus niets doen. Tenzij, om wat voor reden dan ook, het Congres zijn agenda moet wijzigen en er de komende maanden veel zittingsdagen uitvallen. Want dan kan straks blijken dat de eerste van de 60 laatste zittingsdagen al in maart was. Dan kunnen meer besluiten van de regering-Trump worden teruggedraaid.

Dus stel dat binnenkort Nancy Pelosi bekendmaakt dat het Huis van Afgevaardigden, waar ze de voorzitter van is, wat extra dagen vrij krijgt vanwege besmettingsgevaar voor de leden. Dan heeft ze ongetwijfeld op de kalender gekeken welke regeling daarmee volgend jaar fijn in haar schootsveld belandt. Als – en het blijft een grote als – de Democraten in november tenminste alles winnen wat er te winnen valt.

Trouw-correspondent Bas den Hond (standplaats Boston) schrijft wekelijks een column over de Amerikaanse politiek. Lees ze hier terug.