Opinie: Erken dat jongeren het zwaar krijgen

Jongeren gaan het door de coronacrisis zwaar voor de kiezen krijgen.

Jongeren gaan het door de coronacrisis zwaar voor de kiezen krijgen. Foto: Fotobureau Hoge Noorden

Boomer versus millennial. De afgelopen jaren was het een woordenspel op luchtige toon, maar de coronacrisis zet dit debat in een ander licht.

Lees meer over
Opinie

Het debat tussen de generaties heeft door corona scherpe randjes gekregen. Een jaar geleden leek het nog een woordenspel, gekenmerkt door het kleinerende, wegwerpende ‘ok boomer’ van millennials als ze weer eens van ouderen de les gelezen kregen (of het gevoel hadden dat dit gebeurde): lul maar raak, ouwe!

De wederzijdse verwijten waren potsierlijk. Mensen van 65 en ouder mopperden over gebrek aan engagement bij de jonge generaties, terwijl ze dat zelf alleen nog met de mond beleden. Millennials - twintigers, dertigers - verweten babyboomers dat ze makkelijk praten hadden met hun vaste pensioenen in mooie huizen.

Ik hoor niet tot de categorie van babyboomers (vijf jaar te oud) en kon mij levendig voorstellen dat hun huisvesting jongere generaties jaloers maakt. Maar trof hen blaam? Als je in de jaren tachtig een hypotheek bijeen kon scharrelen kocht je voor twee ton een huis dat een kwart eeuw later een miljoen waard is. En dat zonder er iets voor te doen! Het kwam babyboomers, en mij ook, aanwaaien. We werden slapend rijk, kwamen er in ieder geval warmpjes bij te zitten.

Jort Kelder

Dat zulke ouderen met trucs de successiebelasting ontwijken en partijen als 50Plus oprichten om hun ‘verworven rechten’ te verdedigen, riep terecht ergernis op. Verkwanselden zij de idealen van de jaren zestig niet te eigen bate? Het was een vruchteloze en tamelijk onbenullige discussie. Bestaan er überhaupt generaties met herkenbare mentaliteiten?

Maar in de afgelopen weken ging dit debat ineens over concrete belangentegenstellingen. Iedereen, jong en oud, werd beperkt in zijn bewegingsvrijheid om ‘kwetsbare ouderen’ te vrijwaren van besmetting met het virus, ziekte en dood. Jort Kelder zette de ‘rokende en drinkende 80-plusser’ in de beklaagdenbank en elders werd gesproken over ‘dor hout’ dat best het loodje kon leggen.

Om weer uit de intelligente lockdown te komen, werd geopperd de jeugd voorrang te geven in het openbaar vervoer en 65-plussers daaruit te weren; het Amsterdamse D66 speelde even met de gedachte dat die ook niet meer naar de bioscoop zouden mogen. Het ging allemaal niet door, maar de toon was gezet: blijf in je hok, ouwe!

Ondertussen kwamen in Het Parool onafhankelijk van elkaar twee dames van in de tachtig in het geweer om hun ‘autonomie’ (typisch woord van de jaren zeventig) te verdedigen: heus niet al hun leeftijdgenoten zijn ‘kwetsbare ouderen’! Waarom worden ze ‘voor hun bestwil’ beknot in hun bewegingen en sociale contacten zonder dat hun iets gevraagd wordt? Klakkeloos nemen de autoriteiten, van middelbare leeftijd, blijkbaar aan dat ouderen zo lang mogelijk willen blijven leven, ongeacht de kwaliteit van dat leven.

De Grote Depressie

Nemen de tegenstellingen tussen de generaties toe? De lakmoesproef moet nog komen. Koning en kabinet blijven erop hameren dat ‘wij allemaal samen’, ‘met z’n allen’ dit varkentje moeten wassen. Maar ouderen dragen nu eenmaal de grootste ziektelast van deze pandemie, terwijl jongeren er nauwelijks fysiek onder lijden, maar wel een somber stemmend perspectief hebben. ‘Na de vorige economische crisis vormden jongeren de grootste groep werklozen’, schreef Chevy van Dorresteijn van de Jonge Democraten. Hij wil dat de overheid de ‘student’ alvast financieel tegemoetkomt.

Volgens economen is de crisis die ons nu te wachten staat echter ingrijpender dan die van 2007/2008 en zelfs dan de Grote Depressie van de jaren dertig. De eerste ontslagen vielen al. Twintigers en dertigers krijgen daarbij de hardste klappen te verduren. Voor ‘dat enorme footloose leger van zzp’ers in flexbanen met nulurencontracten’, voorziet Rick van der Ploeg, oud-staatssecretaris (Cultuur, Partij voor de Arbeid), hoogleraar economie in Oxford, massale werkloosheid.

Kan de economie zich dan niet herstellen? Jazeker, maar dat zal waarschijnlijk nog meer werkloosheid teweegbrengen. Geconfronteerd met dalende winstmarges zullen ondernemers versneld investeren in vervanging van arbeid door robots. Collega’s van Van der Ploeg in Oxford stellen vast dat robotisering ‘ontzaglijk veel banen’ overbodig kan maken: ‘Een hele middenklasse verdwijnt! En hoe houden we dan de samenleving bij elkaar?’

Dat is niet op te lossen met ferme toespraken van premier en koning. ‘Erkenning’ is tegenwoordig een gretig gevraagd artikel. Erkennen en inzien dat vooral jongeren het zwaar voor de kiezen gaan krijgen, kan een klein begin zijn om een strijd tussen generaties te vermijden.

John Jansen van Galen is journalist en publicist.