Hoe werkt het immuunsysteem eigenlijk?
"Het immuunsysteem beschermt ons tegen vijanden van buitenaf. In al onze organen en weefsels patrouilleren cellen die gespecialiseerd zijn in het opsporen van ziekteverwekkers zoals virussen. Als ze er een tegenkomen, vernietigen ze de ziektekiem."
"Daarnaast 'onthouden' ze ook hoe die indringer eruitzag, zodat die bij een tweede aanval sneller herkend wordt. Er staat dan ook meteen een op maat gemaakt afweerleger klaar om de indringer te vernietigen. Daardoor is de afweerreactie de tweede keer sneller en efficiënter. Ook vaccins werken volgens dat principe van herkenning."
Hoe kan het dat het immuunsysteem van ouderen minder goed werkt?
"Daar weten we eigenlijk nog te weinig van. Het komt onder meer doordat het beenmerg een beetje uitgeput raakt. Het levert minder witte bloedcellen, cellen die ziekmakende virussen en bacteriën opruimen."
"Ook de zwezerik speelt een rol. Dat is het orgaan waarin veel van de immuuncellen die net zijn ontstaan zich moeten ontwikkelen. De zwezerik krimpt naarmate we ouder worden en functioneert daardoor steeds minder goed."
Er moet meer onderzoek gedaan worden, maar zeker is dat vezelrijke voeding gezond is voor het microbioom in de darmen.
U schrijft in uw boek over 'laaggradige ontstekingen' bij ouderen. Wat zijn dat?
"In het bloed van ouderen worden vaak veel tekenen gevonden van een actieve immuunrespons zonder dat er sprake is van een ontsteking. Dit fenomeen wordt ook wel 'ouderdomsontsteking' genoemd."
"Door de laaggradige ontstekingen kan het afweersysteem minder goed onderscheid maken tussen ziektekiemen en de eígen lichaamscellen en weefsels. Bovendien zorgen de laaggradige ontstekingen ervoor dat het afweersysteem ziektekiemen die het nooit eerder is tegengekomen, niet goed kan detecteren."
"Ook dát is een reden waarom het immuunsysteem van ouderen minder goed werkt. Maar we weten nog lang niet alles. We moeten er meer onderzoek naar doen."
Kunnen we zelf iets doen om ons immuunsysteem te boosten?
"Dat is lastig te onderzoeken. Er is een studie die aantoont dat ouderen die drie keer per week aan tai chi doen, beter op een griepvaccin reageren. Maar dat was slechts een heel kleine studie. Het enige waar álle wetenschappers het over eens zijn, is dat chronische stress slecht is voor het immuunsysteem."
"Dat komt door het stresshormoon cortisol. Als dat langdurig hoog blijft, wordt het immuunsysteem onderdrukt. Daardoor genezen mensen die lang stress ervaren minder snel van een wond, reageren ze minder goed op een vaccin en worden ze zieker van een virus."
En voeding?
"Ook daar moet nog meer onderzoek naar gedaan worden, maar zeker is dat vezelrijke voeding gezond is voor het microbioom in de darmen. Die darmbacteriën spelen voor je immuunsysteem ook een heel belangrijke rol."
Daniel Davis is hoogleraar immunologie aan de universiteit van Manchester en auteur van het boek 'Immuun. Over de rol van ons afweersysteem bij de bestrijding van ziekten', verschenen bij Uitgeverij Nieuwezijds.