Waarom veel meer zwarte Amerikanen sterven aan Covid-19

„De meeste mensen die ik ken, dachten eerst dat wij het niet kónden krijgen”, zegt Marlon Creech door de telefoon. De dertiger is truckchauffeur voor Coca Cola en parttime politieman in Allendale County, South Carolina. Hij is ook wat ze een community leader noemen. Naast zijn twee banen helpt hij zwarte kinderen uit eenoudergezinnen als mentor, hij geeft sportbegeleiding en hij organiseert uitjes voor ze bij wijze van alternatieve scouting – als er tenminste geen thuisblijfbevel wegens de Covid-19-epidemie is.

In het begin van de uitbraak kende Creech geen enkele Afro-Amerikaan die het virus had opgelopen. In het dunbevolkte Allendale County is tot nog toe welgeteld één besmetting vastgesteld. Het zou de melanine in hun zwarte huid zijn die hen beschermde, zeiden zijn vrienden tegen elkaar. „We begrepen pas dat dit niet klopte toen die basketballer het kreeg, Rudy Gobert van Utah Jazz.”

Het is eerder omgekeerd, zo blijkt uit cijfers die afgelopen week zijn vrijgegeven. In de Verenigde Staten zijn Afro-Amerikanen bovengemiddeld getroffen door de epidemie. Ze zijn vatbaarder voor het Covid-19-virus en als ze besmet raken, dan treft het hen harder: ze zijn oververtegenwoordigd in de statistieken van ziekenhuisopnamen en sterfte.

Bij mobiele testlocaties in Washington DC is iets van die oververtegenwoordiging te zien. Bij een grote bus van zorgverzekeraar Kaiser Permanente op een straathoek ten oosten van het Capitool komen in een paar uur tijd zo’n twintig auto’s langs. In negentien ervan zitten Afro-Amerikanen. De verpleegkundige, een dubbel mondkapje voor haar gezicht en een flodderige plastic poncho over haar uniform, neemt een monster uit hun neus, loopt even de bus in en steekt even later een briefje door het autoraam.

Hoge bloeddruk

Niet alle vijftig Amerikaanse staten houden systematisch bij wat de etnische achtergrond van Covid-19-patiënten is. Steeds meer staten beginnen het te doen, nu de statistieken van waar het wel wordt bijgehouden, laten zien dat zwarte Amerikanen harder worden getroffen dan welke bevolkingsgroep ook. Harder dan de Latino’s die in de brandhaarden van New York relatief de grootste slachtoffergroep vormen. En veel harder dan witte Amerikanen.

In Milwaukee, de grootste stad van Wisconsin, waar ze een kwart van de bevolking uitmaken, beslaan Afro-Amerikanen de helft van alle vastgestelde besmettingen en driekwart van alle sterfgevallen. In de staat Louisiana is 70 procent van alle dodelijke slachtoffers zwart, terwijl zij daar ongeveer een derde van de bevolking uitmaken. In Michigan komt 40 procent van de sterfgevallen uit de zwarte gemeenschap, die 14 procent van de bevolking uitmaakt.

De federale gezondheidsdienst CDC publiceerde woensdag een rapport waarin de cijfers over het hele land zijn geëxtrapoleerd. Conclusie: een op de drie opgenomen Covid-19-patiënten is zwart, terwijl ze maar 13 procent van de totale bevolking uitmaken. Witte Amerikanen, driekwart van de totale bevolking, zijn goed voor minder dan de helft van het aantal ziekenhuisopnamen. Voor Latino’s (18 procent van de bevolking) is dat 8 procent.

Medici wijzen op erfelijke aanleg bij zwarte Amerikanen, die mede daardoor vaker aandoeningen als hoge bloeddruk, diabetes en obesitas hebben. Dat maakt ze bevattelijker voor dit coronavirus. Zo’n 40 procent van alle Afro-Amerikanen heeft een hoge bloeddruk, waarbij een aangeboren gevoeligheid voor zout een rol speelt. Hoge bloeddruk is de meest voorkomende aandoening onder Amerikaanse slachtoffers van de Covid-19-epidemie.

Maar surgeon general Jerome Adams, de hoogste ambtenaar voor de volksgezondheid, onderstreepte dit weekend in de dagelijkse persconferentie in het Witte Huis dat de scheve verhouding in de eerste plaats gevolg is „niet van genetische, niet van biologische oorzaken”, maar van de structurele maatschappelijke achterstand van zwarte Amerikanen. „Het is geen verrassing dat zij harder worden getroffen.” Hij wees ook op de hoge sterftecijfers onder de oorspronkelijke bewoners van Amerika in hun reservaten. „Van de huizen daar heeft 30 procent geen stromend water. Die mensen kúnnen dus helemaal niet hun handen zo vaak wassen als wij voorschrijven”, aldus Adams. En hij wees op zichzelf: een astmatisch jongetje, zoals bovengemiddeld veel zwarte kinderen, dat de barrières van eeuwenlange achterstelling had overwonnen en dat altijd met een inhaler op zak loopt.

Geen geld om thuis te blijven

Het belangrijkste sociale gevolg van achterstelling is armoede. Het inkomensverschil tussen witte en zwarte Amerikanen is groot en na de crisis van 2008 weer groeiende. Witte Amerikaanse huishoudens bezitten gemiddeld tien keer zoveel als zwarte.

In verband met de Covid-19-epidemie betekent het dat zwarte Amerikanen een slechtere gezondheid hebben, vaker slecht verzekerd zijn en dat ze zo weinig verdienen dat ze alle thuisblijf-adviezen van de overheid in de wind moeten slaan omdat ze het zich domweg niet kunnen veroorloven thuis te blijven. „Dat is de grote ellende”, zegt Marlon Creech vanuit South Carolina. „Al die kinderen die ik normaal gesproken begeleid en bezighoud, hebben meestal alleen een moeder die voor ze zorgt en die moeder heeft twee of drie baantjes om het gezin te onderhouden. Daarom organiseer ik activiteiten voor die kinderen, anders gaan ze buiten op straat hangen.” Door de epidemie kan hij geen activiteiten meer organiseren. „Maar die moeders zijn nog steeds de hele dag weg naar hun werk.”

Slechts één op de vijf zwarte Amerikanen heeft volgens surgeon general Adams een baan waarbij ze van huis uit kunnen werken.

Een spitsuur lang rondrijden in de metro van Washington DC betekent een uur geen witte mensen zien. „Ik moet wel”, zegt Sol Linwood die op halte Gallery Place in de groene lijn instapt, mond en neus afgedekt door een kapje met ‘Say stop to the rona’. Hij is blij dat hij nog kán werken bij het metrobedrijf; kennissen die een werkloosheidsuitkering hebben aangevraagd, hangen uren aan de telefoon zonder ooit verbinding te krijgen met de sociale dienst.

Zaterdag spraken Adams en vicepresident Mike Pence met enkele honderden vooraanstaande leden van de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap om te overleggen hoe de overheid deze bevolkingsgroep het best kan bereiken. De kerken, een van de informatieknooppunten voor zwarte Amerikanen, zijn noodgedwongen gesloten. Wat zeker niet zal hebben geholpen, is dat met name in de zuidelijke staten van de VS, met relatief veel Afro-Amerikaanse inwoners, gouverneurs later ingrijpende maatregelen tegen de epidemie hebben afgekondigd dan in het westen en noordoosten van het land. Het CDC zal specifiek op „gemeenschappen van kleur” toegesneden richtlijnen uitbrengen, aldus Adams. Hoe die eruit zien, was zondag nog niet bekend.

Erosie

Dan is er nog een sociale oorzaak, moeilijker grijpbaar, maar wel in wetenschappelijke rapporten gevat: weathering, zoveel als ‘erosie’. Het begrip is gemunt door Arline Geronimus, hoogleraar volksgezondheid aan de universiteit van Michigan. Haar hypothese is dat de slechtere gezondheid en lagere levensverwachting van zwarte Amerikanen niet geheel is te verklaren door hun benarde economische positie. Een deel ervan komt volgens haar voor rekening van de stress die het leven in een samenleving vol discriminatie met zich meebrengt.

Op een parkeerplaats in Las Vegas wordt een tijdelijke daklozenopvang neergezet. De reguliere opvanglocatie, de Catholic Charities of Southern Nevada, moest sluiten nadat daar een coronabesmetting was geconstateerd.

The New York Times sprak haar deze week, en ze vertelde dat ze tegen de tv had staan schreeuwen toen ze het nieuws hoorde over de oververtegenwoordiging van zwarte Amerikanen onder de Covid-19-slachtoffers. „Ze zeiden op tv: ‘We weten niet hoe het komt’. En ik sta daar en roep: ‘Het is weathering!’”

Lees ook corona in gevangenissen

Marlon Creech zucht door de telefoon vanuit South Carolina. Ja, die jongeren krijgen met racisme te maken, hoewel de meesten van hen niet vaak met witte Amerikanen in contact komen. Hij stapte zelf vandaag nog een winkel binnen, zei de bediende: „Hee Bobby Brown” tegen hem. „Ik heet geen Bobby Brown”, zei Creech. Het belemmerde de bediende niet om door te gaan met vervelende grappen.

Als politieman probeert Creech het tijdens deze epidemie bij waarschuwingen te laten als hij iemand aanhoudt. „Met boetes breng je mensen alleen maar meer in de problemen en dit is niet de tijd om iemand naar de gevangenis te sturen.” Verschillende gevangenissen in de VS zijn brandhaarden van besmetting geworden. Een districtsbestuurder vergeleek de situatie in de Cook County gevangenis in Chicago met „een petrischaaltje”. In deze gevangenis zijn 276 gedetineerden en 172 bewaarders besmet geraakt.

Wat Creech suf vindt, is dat een witte stadsbestuurder tegen het lokale tv-station had gezegd dat de politie nu geen boetes uitdeelt. „Dan trekt natuurlijk niemand zich nog iets van ons aan”, zegt Creech.