Een meerderheid van de politieke partijen in de Tweede Kamer is erg kritisch over de verdeling van 37 miljard euro die de Europese Commissie heeft vrijgespeeld om de coronacrisis te bestrijden, meldde dagblad De Telegraaf dinsdagavond. 

Een politiek verslaggever van de krant volgde een Kamerdebat waarin vooral het hoge aandeel voor Polen (7 miljard euro) en Hongarije (5 miljard euro) werd gehekeld. ‘Het is cynisch dat een land als Hongarije 3 tot 4 procent van het nationaal inkomen krijgt,’ zei CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Een enkeling toonde zich verrast dat er voor Nederland slechts 25 miljoen euro beschikbaar is. Follow the Money publiceerde eind maart al een artikel over het snel in elkaar gezette pakket steunmaatregelen. 

Ook andere partijen waren kritisch, onder meer vanwege wat ze zagen als te lage toegewezen steun voor de twee hevig getroffen Zuid-Europese landen Spanje en Italië, die respectievelijk 4,1 miljard en 2,3 miljard krijgen. ‘Met dit geld had de EU de grote nood die er in bijvoorbeeld Italië en Spanje is, kunnen verlichten,’ aldus SGP-Kamerlid Chris Stoffer.

De Telegraaf noteerde dat naast het CDA en SGP ook VVD, D66, ChristenUnie en SP opheldering wilden van minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA). Die erkende overigens ook dat de verdeling ‘heel krom’ was. ‘Ik heb dit punt eerder gemaakt en zal het blijven maken,’ zei Hoekstra.

Mosterd na de maaltijd

De verontwaardiging en kritiek komen echter te laat: zowel het Europees Parlement als de Raad van de Europese Unie hebben vorige maand al ingestemd met het initiatief. Het debat in Den Haag laat echter vooral iets anders zien: er gaapt een diepe kloof tussen wat politieke partijen in Nederland zeggen, en wat ze in Brussel doen.

‘Dat nooit meer,’ riep D66-Kamerlid Joost Sneller. Zijn partijgenoten in Brussel stemden vóór 

Waar CDA’ers Omtzigt en Hoekstra in Den Haag kritiek hadden, stemden in het Europees Parlement de deelnemende CDA-leden vóór, zo blijkt uit de officiële stemresultaten.

ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins noemde de verdeling ‘bizar’, maar ChristenUnie-Europarlementariër Peter van Dalen stemde voor, net als SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen.

‘Deze allocatie, dat nooit meer,’ riep D66-Kamerlid Joost Sneller. Zijn partijgenoten in Brussel stemden vóór. Dat deden ook de Europarlementariërs van VVD, PvdA, GroenLinks, 50PLUS, PvdD en Groep Otten.

Zelfs de Europarlementariërs van de eurosceptische partij Forum voor Democratie en Marcel de Graaff – wiens PVV het liefste een Nexit ziet – stemden voor. In het plenair debat voorafgaand aan de stemming ‘verwelkomde’ Forum-Europarlementariër Derk-Jan Eppink het steunpakket zelfs. 

En hoewel minister Hoekstra Kamerleden in het debat tegemoet probeerde te komen door te zeggen dat hij ook niet tevreden was, heeft Nederland in de Raad van de EU met deze verdeling ingestemd. Dat deed elke lidstaat overigens.

Niet-besteed geld uit bestaande potjes

Op 31 maart stelde Omtzigt Kamervragen over de verdeling van het geld: ‘Kunt u aangeven waarom de grootste sommen geld naar Polen en Hongarije gaan, die volgens de statistieken nauwelijks getroffen zijn door de coronacrisis, terwijl het zwaar getroffen Italië veel minder krijgt en Nederland nagenoeg niets?’

Hij vroeg ook: ‘Is er volgens u een relatie tussen de wijze waarop een land getroffen is (bijvoorbeeld het aantal besmettingen, de zorgkosten, de economische schade) en de bijdrage uit dit fonds? Zo nee, hoe komt dat?’

Drie dagen eerder schreef Follow the Money al dat het geld niet per se terechtkomt in de landen waar de gezondheidskosten het hoogst zijn, of de economische gevolgen het ernstigst. Dat komt omdat de Europese Commissie niet veel ruimte heeft binnen de huidige EU-begroting met potjes te schuiven. De 37 miljard euro komt dan ook niet uit een nieuw EU-fonds, maar is niet-besteed geld dat nog in bestaande subsidiepotjes zit. Het gaat om onder meer fondsen voor regionale ontwikkeling en werkgelegenheid. De EU besloot vorige maand het subsidiëren van medische middelen en het reageren op de economische gevolgen van corona uit die fondsen toe te staan. Maar de verdeling tussen lidstaten stond al vast en is in 2013 vastgesteld bij onderhandelingen tussen regeringsleiders.

De Commissie zelf erkende ook dat de verdeling ‘misschien niet ideaal’ was. ‘Het ontwerp en de lancering van een specifiek en doelgerichter, preciezer instrument zou meer tijd in beslag nemen,’ zei een woordvoerder. ‘De enige manier om nu snel wat geld vrij te spelen, is door te kijken naar de beschikbare potjes. Het is roeien met de riemen die je hebt,’ verzuchtte Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks).