De controlerende functie van het parlement staat onder druk
De afgelopen weken stuurde het kabinet veel voorstellen en gevoelige brieven naar de Tweede Kamer. Daar groeit de zorg en ergernis, nu de Kamerleden hun werk niet normaal kunnen doen.
Een brief waarin de minister van defensie erkent dat zij de Tweede Kamer onjuist geïnformeerd heeft over het aantal burgerdoden bij het bombardement in Hawija. Uitstel van de invoering van de Omgevingswet. Uitstel van Lelystad Airport. Zomaar drie onderwerpen waarover het parlement afgelopen weken geïnformeerd werd, maar waarover het niet kan debatteren.
Dat leidt bij een deel van de Tweede Kamer tot ergernis en zorg. Kan de Kamer nog wel haar belangrijkste taak uitvoeren: het controleren van de regering?
Het kabinet stuurde de Kamer ruim een week geleden een lijst met wetsvoorstellen, die voor de zomer behandeld moeten worden. Kamervoorzitter Khadija Arib was verbaasd dat 41 van de 84 wetten nog niet eens ingediend waren bij de Tweede Kamer. Zij heeft haar twijfels of al die voorstellen zoveel haast hebben. “Gelet op de beperkende omstandigheden waarin de Kamer en de Kamercommissies momenteel de parlementaire werkzaamheden verrichten, is er naar verwachting slechts zeer beperkt ruimte om wetgeving te behandelen”, schreef Arib aan premier Rutte in een brief waarin zij hem ook vroeg de data te leveren waarop de voorstellen naar de Kamer gaan.
Sommige Kamerleden hebben de zorg dat het kabinet gevoelige voorstellen wil doordrukken, nu het parlement niet volledig functioneert. De Kamer ontving de afgelopen tijd enkele belangrijke kabinetsbrieven, normaal gesproken goed voor stevige debatten. Die gingen niet alleen over Hawija, Lelystad en de Omgevingswet. Het kabinet heeft ook plannen om CO2 te besparen, in de hoop aan het Urgenda-vonnis te kunnen voldoen. Vorige week lekte een deel van die plannen uit. De verantwoordelijk minister naar de Kamer roepen is nu onmogelijk.
Vrij spel voor lobbyisten
Thierry Baudet (Forum voor Democratie) pleitte er daarom voor om onderwerpen controversieel te verklaren en pas te behandelen als de Kamer weer op volle sterkte is. Fractievoorzitter Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren deelt de zorg van Baudet, hoewel zij het parlement juist niet wil stilleggen. “Ik denk juist dat we ons parlementaire werk moeten blijven doen, zij het schriftelijk. We zien dat het werk op een aantal ministeries helemaal is stilgevallen. Daar lijken lobbyisten nog meer vrij spel te hebben dan anders.”
GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee heeft zitting in het presidium, het dagelijks bestuur van de Kamer. Hij vond het pleidooi van Baudet ‘vreemd’, want de Kamer komt hoe dan ook niet buitenspel te staan. “Als het kabinet dingen voorbereidt, betekent dat niet dat ze direct worden doorgevoerd. Ze moeten eerst door de Tweede Kamer.”
De Kamer past even bescheidenheid, vindt Van der Lee. “In deze crisis zijn nu vooral de bestuurders belangrijk. Het past de controlerende macht iets terughoudender te zijn en de wetgevende macht even niet lastig te vallen met onderwerpen die wel belangrijk zijn, maar die ook kunnen wachten.”
De fractievoorzitters stemmen
Sinds de maatregelen tegen het coronavirus van kracht zijn, vergadert de Tweede Kamer fysiek alleen nog maar over de bestrijding van de epidemie. Doordat noodzakelijke bijeenkomsten een maximum van honderd personen hebben, doen alleen de fractievoorzitters de debatten. Om aan het quorum bij stemmingen te voldoen, moeten minimaal 76 Kamerleden de presentielijst tekenen. Zij hoeven niet zelf te stemmen. Dat doen de fractievoorzitters.
Intussen vergadert de Tweede Kamer wel degelijk over voorstellen, zij het vooral schriftelijk. Daar komen deze week digitale procedurevergaderingen van de verschillende Kamercommissies bij. Die kunnen dan bespreken welke voorstellen van de lijst van het kabinet het meest urgent zijn. Voor de vereiste openbaarheid zal er verslaglegging van die digitale vergaderingen gedaan worden.
Eerste Kamervoorzitter Jan Anthonie Bruijn wil de Raad van State om advies vragen over digitaal stemmen. Hij wil van de hoogste bestuursrechter weten of het quorum van 38 senatoren in de Eerste Kamer ook geldig is bij digitale bijeenkomsten. Dit staat dinsdag op de agenda bij de eerste senaatsvergadering sinds 10 maart.
Lees ook:
Klimaat, ggz of defensie? Daar gaat het nu even niet over in de Kamer
Ook het overgrote deel van de Tweede Kamerleden werkt thuis. Ze voeren schriftelijk debat en ja, daarbij moet voor corona veel wijken. Vier parlementariërs over hoe zij daarmee omgaan.