Chinese studenten verruilen het ‘lakse’ Nederland voor het veilige China

Ruim anderhalve week zit de 19-jarige Jason Zhou nu in quarantaine, in een speciaal hotel in de Chinese provincie Jiangsu. Zodra de student econometrie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) hoorde dat alle lessen online zouden zijn, kocht hij een ticket. “Ik wilde weg uit Nederland, omdat ik weinig vertrouwen had dat de overheid daadkrachtig zou optreden”, vertelt hij aan de telefoon. “Het virus verspreidt zich sneller dan Europese media aanvankelijk dachten. Als de Nederlandse overheid strenger had opgetreden, was ik niet vertrokken. Maar de aanpak was veel te mild.”

Zhou is niet de enige Chinese student die twee weken strikte quarantaine in z’n eentje, verkiest boven blijven in Nederland. Trouw sprak met negen Chinese studenten die in Nederland waren voor hun studie, maar de afgelopen weken terugkeerden of dit overwegen.

Te zachtaardig

Tijdens die gesprekken overheerst wat Zhou meermaals benadrukt: China’s strikte aanpak geeft een gevoel van veiligheid, de Nederlandse aanpak is te zachtaardig. “Mijn familie maakt zich al weken zorgen”, zegt de 21-jarige Jeanette Siyao, die International Business studeert in Rotterdam en binnen enkele dagen hoopt te vertrekken. “Voordat de universiteit haar deuren sloot, was er geen coronabeleid, behalve het wassen van je handen.”

Ondanks de opschaling van de Nederlandse regels blijft ze China’s beleid verkiezen. “Ik heb niet eens een huisarts in Nederland, vanwege het vele papierwerk. Het voelt veiliger om terug te gaan.”

Ook vanwege het sluimerende racisme dat de studenten in Nederland ervaren, trekken ze terug naar hun thuisland. “Recent werden een aantal Chinese UvA-studenten uitgelachen en uitgescholden om hun masker”, vertelt econometriestudent Zhou. Hij pauzeert even. “Dat soort ervaringen maken me nerveus. In China lacht niemand als je een gezichtsmasker draagt.”

Strikte maatregelen

Volgens immigratiedienst IND waren er in 2016 8065 studerende Chinezen in Nederland voor een uitwisseling, volledige studie of een promotietraject. Een woordvoerder van Nuffic, de organisatie die internationalisering in het onderwijs regelt, meldt dat dit aantal sindsdien ‘redelijk hetzelfde is gebleven, kijkend naar het aantal Chinezen dat een diploma haalt’.

Hoeveel Chinese studenten de afgelopen weken precies teruggegaan zijn, is onduidelijk. Rondvraag bij universiteiten levert wisselende antwoorden op, van ‘wellicht enkele studenten’ (Wageningen Universiteit) tot de observatie dat ‘bijna alle Chinese studenten van de opleiding zijn vertrokken’ (International Business, Hogeschool van Amsterdam). ACSSNL, de Chinese studentenvereniging in Nederland, geeft aan dat ‘een redelijk aantal’ weg is. De Chinese ambassade was niet bereikbaar voor vragen.

De rekening van de quarantaine

Dat de studenten de strikte maatregelen van China verkiezen boven de Europese aanpak, ligt volgens HvA-docent Zijian Wang aan de relatie tussen volk en staat.“Die relatie is in China heel anders dan in het Westen”, vertelt hij. “Chinezen zien de overheid als het hoofd van de familie. Het is alsof een vader aan zijn zoon oplegt dat hij thuis moet blijven: je luistert, omdat je in je achterhoofd weet dat je vader voor je zorgt. Dat geeft rust en zekerheid.”

Maar hoe blij de studenten misschien ook zijn met hun terugkeer, de Chinese overheid is dat niet. Reizigers die het land binnengaan, zijn immers potentiële verspreiders van het virus. Wie terugkeert, moet daarom eerst twee weken in quarantaine, in een door de overheid aangewezen hotel. De rekening eindigt in veel steden bij de reiziger zelf.

Zo betaalt economiestudent Yuan Meng (22), die sinds vorige week vastzit in de stad Chengdu, 28 euro per dag inclusief maaltijden. “Maar ik heb nog geluk gehad”, vertelt ze. “In grote steden als Peking of Shanghai liggen die kosten veel hoger.” Toch overheerst over deze maatregel begrip. Zo zegt de 29-jarige docent Engels Vicky Chang vanuit Hongkong: “Mijn ouders zitten al twee maanden binnen, dat is heftiger.”

Pandemie

Afgelopen zaterdag schaalde China de maatregelen nogmaals op. Hoewel 90 procent van de terugkerende mensen Chinees is, sloot het land zaterdag haar grenzen voor alle buitenlanders. Dat besluit maakt terugkeren ook voor Chinezen lastiger en duurder. “Veel mensen boeken drie terugvluchten, om zeker te zijn”, zegt de Rotterdamse student Siyao, die haar vlucht van 8 april gecanceld zag worden. “De vlucht van 3500 euro die ik vervolgens op 3 april wist te boeken, ging ook niet door.” Het geld krijgt ze niet terug, alleen een voucher voor een vervangende vlucht. “Maar een nieuw ticket heb ik nog niet gevonden”, verzucht ze.

Mede vanwege de kosten gaat lang niet iedereen terug, benadrukken universiteiten en de studenten. “In mijn ogen is vertrekken meer een kwestie van ‘mind security’ dan dat het daadwerkelijk veiliger is”, zegt student International Business Vanta Huang (19). “Reizen maakt de kans op besmetting groter. Bovendien moet ik mijn huur in Nederland blijven betalen.” Ook Zhonquan Chen, die in Eindhoven een PhD doet, ziet geen reden om terug te gaan. “Het virus is een pandemie. Risico lopen doe je overal ter wereld.”

Dat het een rare omkering is, beaamt de 29-jarige Vicky Chang . “Hiervoor maakte ik me druk over mijn familie in China. Nu ik in Hongkong ben, denk ik aan Nederland.” Maar dat de reis het waard is, daar hebben de teruggekeerde Chinezen weinig twijfel over. “Iedereen gedraagt zich als een verantwoordelijke burger”, zegt Zhou vanuit zijn quarantainehotel. “Mijn leven hier is goed: het eten is lekker en ik heb genoeg tijd voor mijn huiswerk. Eigenlijk verschilt het niet eens zo veel met mijn leven in Nederland. Als ik niet naar college hoefde, zat ik daar meestal ook gewoon binnen.”

Lees ook:

Is de lof voor China’s aanpak terecht?

China heeft het coronavirus met harde maatregelen weten in te dammen, als we de cijfers mogen geloven. Andere landen moeten daar een voorbeeld aan nemen, aldus de Chinese propaganda. Zou de strategie elders werken?