Direct naar artikelinhoud
TV-columnMaaike Bos

Hoe China de apotheek van de wereld werd - en daarmee de medicijntoevoer controleert

Een Chinese pillenfabriek.Beeld Zembla/NPO

Nu alles draait om het c-woord zoek ik zoals zovelen naar afleiding op tv. Ik snak naar creativiteit, inspiratie, humor. Vorige week keek ik via NLZiet het derde seizoen van ‘Hollands Hoop’ achter elkaar terug, en daar zit werkelijk alles in. On-Nederlands goed drama, vind ik. ‘Oogappels’: ook geweldig, maar daar heb ik al over geschreven. Ik zapte donderdag dus verder, op zoek naar wat mijn aandacht zou trekken.

Toen stuitte ik op ‘Zembla’ (BNNVara). Geen grappig of ontspannend verhaal, integendeel: alarmerend. In ‘Medicijnmacht China tijdens de coronacrisis’ onderzoekt het programma de beschikbaarheid van medicijnen. Wat blijkt: wanneer het China strategisch uit komt de grenzen te sluiten voor medicijnen, hangt de hele wereld als een heroïneverslaafde junk aan z’n mouw.

ZemblaBeeld Zembla/NPO

Zembla geeft een doorwrochte terugblik en spreekt sleutelfiguren in de Nederlandse medicijnindustrie. Dat verhaal gaat zo: in de afgelopen twintig jaar zijn bijna alle medicijnfabrieken uit Nederland en Europa verdwenen doordat China de werkzame stoffen zo goedkoop levert. China wilde ‘de apotheek van de wereld’ worden en levert nu negentig procent van de grondstoffen. In India wordt de bulk van die stoffen tot pillen gedraaid. Tachtig procent van de wereldproductie komt uit die twee landen. De Amerikaanse gezondheidszorgexpert Rosemary Gibson zegt erover: “Als je de medicijnen controleert, controleer je de wereld”.

Oceaan van het coronavirus

Wat als die landen hun grenzen dicht gooien? Of als China tijdelijk veel fabrieken sluit, zoals in 2015 gebeurde om het milieu en de luchtkwaliteit te verbeteren? Er ontstond meteen schaarste aan medicijnen. Een Nederlandse apotheker zegt dat ze er al aan gewend is geraakt dat sommige medicijnen niet leverbaar zijn.

Toen Trump consequent over ‘het Chinese virus’ sprak, zon China op wraak. Op 4 maart 2020 beschreef het Chinese staatspersbureau Xinhua de optie om “de strategische controle op de medische producten in te voeren en daarvan de export naar de VS te verbieden. Dan vallen de Verenigde Staten in een oceaan van het coronavirus.”

Niet goed dus, die afhankelijkheid van China. Oud-zorgminister Bruno Bruins zou, na vragen van Zembla, in 2018 al werk maken van een Nederlandse medicijnvoorraad voor drie tot vier maanden. Die is er nog steeds niet. Zou die voorraad nu aangelegd worden in coronatijd, dan kost dat volgens Ludwig Castelijns van medicijngroothandel Mosadex geen vijftig miljoen euro, maar tien of honderd keer meer.

Castelijns pleit al jaren voor een basisvoorraad aan medicijnen.Beeld Zembla/NPO

Ik zou wel willen vloeken. Al die waarschuwingen van virologen en medicijndeskundigen, al die vragen van journalisten, halen die niets uit? China heeft de medicijninfrastructuur van de wereld overgenomen en dat is niet zomaar ongedaan gemaakt. De laatste medicijnfabriek in Nederland, Apotex, is bovendien onlangs aan Indiërs verkocht en gesloten. Gelukkig bespraken politici in het coronadebat deze week dat dat teruggedraaid moet worden.

Ludwig Castelijns denkt dat het niet eens zoveel duurder is om basismedicijnen weer in Europa te produceren. Op een maanddoosje van twee à drie euro is dat zo’n twee kwartjes meer.

Zo blijkt het coronavirus ons eens goed wakker te schudden bij een hoop zaken. Da’s weer het goede nieuws, dat ik op tv niet echt kan vinden.

Vier keer per week schrijven Renate van der Bas en Maaike Bos columns over televisie.