Nederlanders vast in Marokko ‘door dubbele nationaliteit’

Honderden Nederlanders en Belgen met een dubbele nationaliteit proberen al weken tevergeefs het vrijwel volledig afgesloten Marokko te verlaten. Het Noord-Afrikaanse land heeft vanwege de uitbraak van het coronavirus op vrijdag 20 maart de noodtoestand afgekondigd en weigert om onduidelijke redenen sindsdien Nederlandse en Belgische repatriëringsvluchten toe te laten.

„Het luchtruim blijft dicht voor ons. Ik voel me hier gewoon opgesloten”, zegt de Marokkaanse Nederlander Nourdine Aouragh (35), die sinds de tweede week van maart op familiebezoek is in Midar middenin het noordelijke Rifgebied. Aouragh is één van de naar schatting vijfhonderd Nederlanders die nog onvrijwillig in Marokko zitten waar 735 bevestigde besmettingen zijn vastgesteld en 47 mensen met covid-19 zijn overleden.

De voorbije dagen zijn er wel vliegtuigen uit Canada, Zwitserland en Frankrijk toegelaten om burgers uit die landen te repatriëren. Verschil is echter dat onder de gestrande Nederlanders in Marokko veel mensen zijn met een dubbel paspoort. De Marokkaanse autoriteiten zien hen als onderdanen van Marokko en zouden daarom geen uitzondering maken ten opzichte van andere staatsburgers. De afgelopen week zou wel een tiental Nederlandse kampeerders het land met de boot vanuit havenstad Tanger hebben verlaten.

Onder de groep Marokkaanse Nederlanders is onrust ontstaan door een officieel bericht dat vorige week korte tijd op de Facebookpagina van de Nederlandse ambassade in Rabat heeft gestaan waarin werd verklaard dat „Marokko zijn onderdanen niet meer laat uitreizen”. „Het Marokkaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de ambassade laten weten dat ook EU-burgers die tevens de Marokkaanse nationaliteit hebben hieronder vallen. Nederlanders met ook de Marokkaanse nationaliteit mogen het land niet meer verlaten”, aldus het bericht.

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Philippe Goffin bevestigde het bericht op 26 maart via een officieel bulletin waarin hij liet weten dat Marokko burgers met een dubbele nationaliteit niet langer toeliet het land te verlaten. Volgens het bericht van de Nederlandse ambassade zou er protest zijn aangetekend maar blijft Marokko bij zijn besluit. „Wij raden u aan voorbereidingen te treffen op een verlengd verblijf”, zo adviseerde de Nederlandse ambassade in het bericht dat al snel weer van Facebook werd verwijderd. Volgens ingewijden zou het bericht er onbedoeld hebben opgestaan. Het zou om een conceptbericht zijn gegaan.

„Elke Nederlander die in Marokko vastzit, dubbele nationaliteit of niet, moet terug naar huis kunnen gaan”, zegt Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) in een reactie. Désirée Bonis, de Nederlandse ambassadeur in Marokko, wil niet reageren en verwijst naar het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Mustapha Amadjar, woordvoerder van het Marokkaanse ministerie van Communicatie, laat desgevraagd weten dat „verschillende nationaliteiten” het land mogen verlaten „als beide staten dat overeen zijn gekomen”. „Ik geloof niet dat er voor Nederlanders een uitzondering is.” Amadjar zegt wel dat Marokkanen die nu in besmette gebieden in Europa zitten „nu niet mogen terugkeren”.

In donderdag verstuurde antwoorden op Kamervragen van Sjoerdsma zegt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) dat er in de voorbije weken tweeduizend repatriëringsverzoeken zijn gedaan vanuit Marokko, in het kader van het initiatief Bijzondere Bijstand Buitenland. Nederland registreert daarbij niet wie er wel of geen dubbele nationaliteit heeft, aldus Blok. Nederland zou aan Marokko hebben laten weten dat „alle” gestrande Nederlandse reizigers die dat willen de mogelijkheid moeten krijgen terug te keren naar het land waar ze wonen. In de praktijk is het moeilijk om afstand te doen van de Marokkaanse nationaliteit.

Blok zei vrijdag na afloop van de ministerraad dat het onduidelijk is waarom er problemen zijn met Marokko. „Tot ruim een week geleden werden repatrëringsvluchten nog toegestaan, en we zouden ook graag de resterende mensen ophalen”, aldus de minister. „Ik blijf altijd hoopvol. Bij een aantal landen hebben we gezien dat het aanvankelijk moeilijk was en er gelukkig toch weer beweging in gekregen.”

Lees ook dubbele nationaliteit

Verschillende gestrande Marokkaanse Nederlanders denken dat ze niet weg mogen door de verslechterde relatie tussen Marokko en Nederland. Die is mede in het slop geraakt door de sociale onrust in de Rif. De Marokkaanse Nederlander Aouraght: „Dat soort dingen worden nooit hardop gezegd in Marokko. Maar dat bericht op Facebook zegt genoeg. Iedereen weet dat Marokko en Nederland moeilijk met elkaar kunnen onderhandelen”, stelt de rijschoolhouder via de telefoon. „Er geldt hier een noodtoestand tot 20 april. Je mag alleen een boodschap doen. Na 18.00 uur ’s-avonds mag niemand meer naar buiten. Ik zit hier op zich goed bij mijn tante. Maar ik mis mijn vrouw en dochter.” Kamerlid Sjoerdsma: „Ik hoop dat Marokko snel inziet dat gewone burgers niet de dupe mogen worden van getroubleerde diplomatieke betrekkingen.”