Hoe Poetin wegduikt nu de nood aan de man is

Voor de tweede keer in acht ­dagen sprak Vladimir Poetin donderdag de Russische ­bevolking toe. En voor de tweede keer probeerde de president vanuit een van zijn paleizen een geruststellende boodschap te brengen aan zijn bevolking. ‘Ik heb besloten om de periode van niet-werkdagen te verlengen tot en met 30 april’, zei Poetin. ‘En ik benadruk: met behoud van salaris voor werk­nemers.’

Een doorbetaalde vakantie van een maand. Poetin had ook kunnen spreken van een maand verplichte thuisisolatie en grote onzekerheid, maar hij laat het overbrengen van slecht nieuws over aan anderen nu zijn populariteitscijfers diep zijn weggezakt.

Russen moeten bij lagere bestuurders te rade gaan om te begrijpen in wat voor vakantie ze terecht gekomen zijn. Wie gaat bijvoorbeeld in ­hemelsnaam de salarissen van werknemers betalen tijdens de vakantie?

Poetins heeft de burgemeester van Moskou aangewezen als de belangrijkste boodschapper van het barre nieuws. Sergej Sobjanin, tevens voormalig stafchef van Poetin, was de eerste die zei dat ‘zich een ernstige situatie ontrolt’ in Rusland. Hij riep ouderen op om thuis te blijven. En het was Sobjanin die afgelopen zondag een lockdown afkondigde in zijn stad.

Voor Sobjanin is het een kans om zich te bewijzen op landelijk niveau. Maar de toestand is netelig. De coronacrisis is allerminst ‘onder controle’, zoals Poetin anderhalve week geleden nog zei. Volgens officiële cijfers telt Rusland 3.548 besmettingen en 31 doden. Weinig vergeleken met andere landen, maar wel vier keer zoveel als zes dagen geleden.

Slechts één keer heeft Poetin zich in de buurt van het coronafront laten zien. In een knalgeel pak en met een gasmasker vertoonde hij zich vorige week in een modern Moskous ziekenhuis voor infectieziekten. Een nieuwslezer van de staats-tv vergeleek Poetins bezoek met diens eerdere avonturen in duikboten en gevechtsvliegtuigen en zei: ‘De president komt echt overal.’

In werkelijkheid houdt hij zoveel mogelijk afstand van de diepste crisis in zijn presidentschap. De man die de afgelopen twintig jaar alle macht naar zich toe trok, schuift die ineens van zich af. Zelfs het afkondigen van de noodtoestand, wettelijk vereist voor maatregelen die nu worden ingevoerd, speelde hij door: woensdag tekende Poetin een wet waardoor de regering van premier Misjoestin de noodtoestand kan uitroepen.

Poetin zadelde ook lagere overheden op met onmogelijke opdrachten naast de bescherming van de volks­gezondheid. ‘Even belangrijk is behoud van arbeidsplaatsen en inkomsten van burgers. Dat is een gemeenschappelijke prioriteit voor de regering, regio’s en bedrijven.’

Tal van Russische bedrijven trokken zich de afgelopen dagen niets aan van Poetins ‘vakantie’. Werkgevers vroegen hun personeel vanuit huis door te werken of naar kantoor te ­komen. De brede straten van Moskou zijn verre van uitgestorven.

De oppositie eist dat Poetin de grote reserves aanspreekt die hij de afgelopen jaren liet opbouwen. Tweederde van de Russen heeft geen spaargeld. Ook bedrijven zijn niet in staat om werknemers door te betalen. De bond van restauranthouders voorspelt dat 90 procent van de horeca failliet gaat. Maar de president maakte daar donderdag geen aanstalten toe, nu Rusland ook wordt geraakt door een oliecrisis.

Intussen kraakt het zorgsysteem. Ziekenhuizen buiten de hoofdstad lijken in niets op het moderne Moskouse hospitaal dat Poetin bezocht. Beschermende kleding is er amper. ‘Bij ons komt het aan op natuurlijke selectie’, zegt een ­provinciale ic-arts in een noodkreet op YouTube.

Niet eerder leek Poetin zo ver weg.