‘Transvrouw is op school ten onrechte toegang ontzegd tot vrouwen-wc’

Een halfjaar lang gaat het goed op de vrouwen-wc van het Techniek College Rotterdam. Totdat in maart vorig jaar studente Alex-Jessica Ramcharan bij de schoolmaatschappelijk werker moet komen. Ze mag geen gebruik meer maken van de vrouwentoiletten, zo wordt haar verteld. Twee studentes hebben geklaagd.

Als Ramcharan later die dag om extra uitleg vraagt, hoort ze dat ze „een penis heeft en dus naar de herentoiletten moet”. Een week later biedt de medewerkster voor die opmerking haar excuses aan, maar de boodschap blijft: de vrouwen-wc is voortaan verboden terrein.

Techniek College Rotterdam, een ‘samenwerkingsschool’ van Albeda en Zadkine, heeft hiermee verboden onderscheid gemaakt op basis van geslacht, maakte het College voor de Rechten van de Mens deze week bekend. Het is de eerste keer dat het college zich heeft uitgesproken over wc-gebruik door transgender personen.

Ramcharan (21) is sinds 2018 uit de kast als transvrouw. Ze heeft haar haar en nagels lang laten groeien, maar haar baardgroei is nog zichtbaar. Naar school ging ze in haar enige „herenspijkerbroek” en „herenshirts”, zegt ze via FaceTime.

‘Inbreuk op privacy’

Ze komt nooit te weten wie de klagers zijn, maar de school maakt duidelijk dat die zich „ongemakkelijk en onveilig” voelen in de toiletruimte als er ook een student „met mannelijke kenmerken” is. Ramcharans aanwezigheid is een „inbreuk op hun privacy”, staat in interne mails en het verweerschrift die NRC heeft ingezien.

Als oplossing bedenkt de school een eenpersoons genderneutraal toilet. Discriminatie, vindt Ramcharan. „Ik identificeer me als vrouw, dus ik ben een vrouw.” Dat toilet bevindt zich bovendien op een andere etage dan zij les heeft. Sindsdien gaat ze vaak pas thuis naar de wc.

Lees ook Voor een kruisje in je paspoort moet je nog altijd naar de rechter

Van de 850 studenten op haar opleiding zijn er slechts dertig vrouw, die „waarde hechten aan [...] hun ‘eigen plek’”, aldus de pleitnota van het Albeda. „Daarin is voor mannen (vooralsnog) geen ruimte, althans niet voor personen die zich qua uiterlijk in overwegende mate als zodanig kenmerken.”

Het mensenrechtencollege wijst erop dat onder onderscheid op grond van geslacht ook genderidentiteit en genderexpressie vallen. Ramcharan moet dus „worden behandeld als alle andere vrouwen, ongeacht haar uiterlijke kenmerken”.

De genderneutrale wc is geen goede oplossing, zegt Marjolein van den Brink, die zich als universitair docent bij het rechtendepartement van de Universiteit Utrecht bezighoudt met onder meer gender. „Het maakt de verkeerde persoon tot uitzondering.” Het raakt bovendien aan de misvatting dat genderneutrale wc’s voor transgender personen zijn. Een betere oplossing is volgens haar om alle wc’s genderneutraal te maken, en juist een enkele alleen voor mannen of vrouwen, „voor mensen die zich niet thuisvoelen in de nieuwe maatschappij”.

‘Aparte wc’s niet veiliger’

Dat vrouwen en mannen in één wc-ruimte onveilig zouden zijn – of cis- en transvrouwen samen, zoals in een een omstreden opiniestuk in Trouw werd betoogd – is onzin, volgens Van den Brink. „Uit onderzoek blijkt niet dat aparte wc’s veiliger zijn. Wie belet een man met foute bedoelingen een dames-wc binnen te wandelen? Het bevestigt bovendien het binaire denken. Homomannen kunnen zich ook onveilig voelen in de mannen-wc; steeds meer personen hebben een X in het paspoort.”

Uitspraken van het College voor de Rechten van de Mens zijn niet bindend, maar wel gezaghebbend. Door de coronacrisis heeft Techniek College Rotterdam nog geen tijd gehad om te bedenken wat het nu gaat doen, laat de school weten, maar „laat duidelijk zijn dat wij ons houden aan de uitspraak”.

Wat die wordt, maakt voor Ramcharan niet veel meer uit. Ze begint volgend jaar aan een nieuwe opleiding. Is ze bang voor herhaling? „Met dit oordeel op zak laat ik me dit geen tweede keer gebeuren.”