EU-Hof: Hongarije, Polen en Tsjechië weigerden asielzoekers ten onrechte
‘Bescherming van de binnenlandse veiligheid’ is geen valide argument voor de weigering asielzoekers op te nemen, stelt het Hof in Luxemburg.
Hongarije, Polen en Tsjechië hebben EU-wetgeving met voeten getreden toen ze tijdens de migratiecrisis weigerden mee te werken aan de afgesproken verdeling van asielzoekers uit Griekenland en Italië. Tot dat oordeel komt het Europees Hof van Justitie in een zaak die was aangespannen door de Europese Commissie.
Die zaak draait om twee beslissingen uit 2015 om in totaal 160.000 asielzoekers uit de overbelaste landen Griekenland en Italië volgens een verplichte verdeelsleutel over te plaatsen naar andere EU-landen.
De Hof-uitspraak heeft geen directe (straf)consequenties voor de drie weigerlanden, omdat de regeling in 2017 formeel afliep. Het is nu aan de Europese Commissie om eventueel toch nog aan te sturen op sancties, mogelijk financieel. Voorzitter Ursula von der Leyen reageerde alvast opgetogen. “Het Hof is zeer duidelijk over de verantwoordelijkheid van de lidstaten. Wij zullen dit meenemen in de nieuwe migratiewetgeving die we na Pasen presenteren.”
Verplichte asielzoekersquota
Het symbolische gehalte van de uitspraak, alsmede eventuele precedentwerking voor de toekomst, is groot. In feite heeft het Hof in Luxemburg nu gezegd dat EU-beslissingen over migratie voorrang hebben boven ‘handhaving van de openbare orde’ en ‘bescherming van de binnenlandse veiligheid’, tenzij duidelijk kan worden aangetoond dat die in gevaar zijn. Op die twee gronden verdedigden Boedapest, Praag en Warschau hun weigering om mee te werken aan de verplichte asielzoekersquota.
De drie landen hadden zich op die binnenlandse veiligheid kunnen beroepen als ze per individueel geval hadden aangegeven waarom die asielzoeker een ‘actueel of potentieel gevaar’ zou zijn, aldus de hoogste rechtsinstantie van de EU. Dat hebben ze niet gedaan. Daarmee hebben de landen volgens het Hof niet kunnen aantonen dat ze die openbare orde niet hadden kunnen handhaven als ze wel hadden meegedaan met het quotasysteem.
Conclusie, in Hof-jargon: “Door geen uitvoering te geven aan het tijdelijke herplaatsingsmechanisme voor aanvragers van internationale bescherming zijn Polen, Hongarije en Tsjechië de krachtens het Unierecht op hen rustende verplichtingen niet nagekomen.”
Regeling was geen doorslaand succes
Het is niet de eerste keer dat het Hof zich over de herverdelingskwestie buigt. Enkele jaren geleden waren het juist Hongarije en Slowakije die naar ‘Luxemburg’ stapten, omdat ze vonden dat de besluiten uit 2015 niet rechtsgeldig waren. In 2017 kregen ze het lid op de neus. De uitspraak van donderdag ligt in het verlengde daarvan.
Overigens is elk land verschillend omgegaan met de regeling, die – daarover zijn vriend en vijand het wel eens – in de praktijk bepaald geen doorslaand succes is gebleken. Uiteindelijk zijn amper 35.000 asielzoekers daadwerkelijk overgeplaatst. Nog geen 2800 asielzoekers zijn via deze regeling door Nederland opgenomen.
Hongarije weigerde van meet af aan alle medewerking. Polen deed in december 2015 nog wel de toezegging om honderd personen op te vangen, maar heeft dat uiteindelijk niet gedaan. Tsjechië beloofde in 2016 vijftig asielzoekers te herplaatsen. Dat werden er uiteindelijk twaalf.
Nieuw beleid
Tsjechië voerde overigens nog een extra argument aan waarom het land niet wilde meewerken, namelijk dat het hele quotasysteem toch niet zou functioneren. Dat is volgens het Hof een cirkelredenering: de Tsjechische houding is er immers mede de oorzaak van dat het systeem nauwelijks van de grond kwam.
De coronacrisis ten spijt is de Europese Commissie nog steeds van plan deze lente voorstellen te presenteren voor een nieuw asiel- en migratiebeleid. De vraag is of de asielquota daarin een herkansing krijgen. “Het is duidelijk dat die asielzoekersquota niet de juiste oplossing waren”, zei Eurocommissaris Ylva Johansson daarover eind januari in deze krant. “Maar ik denk niet dat vrijwillige solidariteit een optie is.”
Lees ook:Ylva Johansson, de nieuwe migratiecommissaris, eist solidariteit in Europa
De nieuwe Eurocommissaris Ylva Johansson besprak eind januari in Den Haag de plannen rond migratie. De Zweedse staat voor de zware taak nog dit voorjaar met nieuwe voorstellen te komen voor een effectief asielbeleid.
Hongarije woedend over oordeel EU-hof over herverdeling van vluchtelingen
Het Europees Hof verwierp in 2017 de bezwaren van Hongarije en Slowakije tegen het quotasysteem voor asielzoekers.