De Europese Commissie komt met extra miljarden op de proppen om de coronacrisis te lijf te gaan. Onder de naam SURE wil de EU geld uitlenen aan landen om werktijdverkorting te betalen.
Volgens de Commissie hebben inmiddels alle lidstaten wel een vorm van werktijdsverkorting of een soortgelijke regeling. Dit soort regelingen zorgt ervoor dat werknemers doorbetaald kunnen worden als er tijdelijk te weinig werk is of het werk zelfs helemaal stilligt.
Werktijdverkorting
De staat betaalt de lonen dan geheel of gedeeltelijk. In Nederland hadden we de werktijdverkorting, die is inmiddels vervangen door de NOW. Het doel is hetzelfde: ervoor zorgen dat werknemers niet worden ontslagen door een tijdelijke crisis.
SURE kan gebruikt worden voor de bekostiging van werktijdverkorting én vergelijkbare regelingen zoals de NOW. Ook financiële hulp aan zelfstandigen kan eruit betaald worden.
Vooral voor landen in geldproblemen
Het is dus geen Europees geregelde werktijdverkorting. Landen moeten zelf een regeling optuigen en kunnen vervolgens geld lenen bij de Europese Commissie om dit (deels) te bekostigen.
Ieder land kan een beroep doen op de SURE. Het zal vooral interessant zijn voor landen die er niet zo goed voor staan en minder makkelijk goedkoop geld kunnen lenen op de kapitaalmarkt.
Euro- of coronabonds
De EU leent het geld, maximaal 100 miljard dus, zelf ook eerst door uitgifte van obligaties. Landen kunnen zo profiteren van de lage rente die de EU betaalt over schuld. Hoeveel het landen kost om geld te lenen bij de EU voor werktijdverkorting hangt af van de hoeveelheid geld, de looptijd van de lening en de rente die de EU moet betalen om het geld op te halen.
De laatste weken is er veel ophef over 'eurobonds' of 'coronabonds': steeds meer landen pleiten ervoor dat de EU zelf obligaties uitschrijft om geld op te halen voor de coronabestrijding. Landen als Nederland en Duitsland willen dat juist niet.
Verstrekken van leningen
De obligaties die de EU wil uitgeven om SURE te bekostigen, zijn minder controversieel. Alleen voor het verstrekken van leningen mag de EU zelf geld ophalen op de kapitaalmarkt. Tijdens de vorige crisis deed de EU dit ook, in de vorm van het EFSM. Dat was de voorloper van het permanente noodfonds voor landen die in de financiële problemen zitten.
De lidstaten moeten trouwens nog wel akkoord gaan met het voorstel. De Commissie roept op om dat zo snel mogelijk te doen.
Garanties
Om zo goedkoop mogelijk te lenen, moeten de lidstaten 25 miljard euro aan garanties afgeven. Dat geeft kopers van de obligaties (instanties en beleggers dus die geld uitlenen aan de EU) zekerheid dat ze hun geld terugzien. Hoe lager het risico, hoe lager de rente.
Hoe de garantstelling precies wordt verdeeld onder de lidstaten is nog niet duidelijk. Wel weten we dat het geen verplichting wordt om garant te staan, het gaat op basis van vrijwilligheid.
Landen die een beroep willen doen op SURE, moeten een aantal stappen doorlopen. Eerst moet er een verzoek worden ingediend bij de Commissie, daarna wordt onderhandeld over de voorwaarden, zoals rente en looptijd.
Daarop volgt een voorstel van de Europese Commissie om steun te verlenen. Dat moet dan weer door de lidstaten worden goedgekeurd. Een voorstel wordt goedgekeurd als minimaal 15 van de 27 landen instemmen die samen minimaal 65 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen.
37 miljard
De noodmaatregel komt bovenop een eerder aangekondigd steunpakket ter waarde van 37 miljard euro. Ook zijn de regels voor staatssteun al versoepeld, net als de begrotingsregels waar EU-landen zich aan moeten houden.
Daar bovenop heeft de Commissie aangekondigd dat al het geld dat nog beschikbaar is uit de zogenaamde structuurfondsen, potten met geld om de economische verschillen tussen EU-landen te verkleinen, gebruikt kan worden om crisismaatregelen te bekostigen.
Niet meebetalen
Hoeveel extra geld daardoor nog vrijkomt voor de bestrijding van de crisis, is niet duidelijk. Als landen straks een verzoek doen om geld uit de Europese potjes te krijgen, hoeven ze in ieder geval in bepaalde gevallen zelf niets mee te betalen.
Normaal gesproken moeten lidstaten zelf ook een financiële bijdrage leveren aan projecten die worden gefinancierd uit de structuurfondsen.
Steun voor boeren en vissers
Ook boeren en vissers kunnen extra steun krijgen als zij door het virus tijdelijk hun werk niet kunnen uitvoeren. Vissers kunnen inkomenssteun krijgen als ze stilliggen. De EU betaalt daarvan maximaal 75 procent, het land waar de visser vandaan komt moet de rest bijleggen.
Boeren kunnen leningen of garantstellingen krijgen van maximaal 200.000 euro om de moeilijke periode te doorstaan.
