Oplichters maken misbruik van coronavirus

Het Landelijke Meldpunt Internetoplichting van de politie heeft de afgelopen weken al tien malafide webshops offline gehaald. De webshops boden tegen betaling mondkapjes, zelftesten en andere preventieve artikelen tegen de coronacrisis aan, maar leverden die niet. Sommige leken sprekend op bestaande webwinkels. Er gaan zelfs afpersingsmails rond waarin wordt gedreigd de familie van de ontvanger te infecteren met corona als er niet betaald wordt.

Zo zijn er talloze nieuwe vormen van oplichting die inspelen op angstgevoelens tijdens de coronacrisis, blijkt uit inventarisaties van de politie en de Fraudehelpdesk. Neem een mail namens het RIVM waarin kwaadaardige software zit ingebouwd. En via Whatsapp wordt zogenaamd een uitkering aangeboden aan mensen die als gevolg van corona zonder werk zitten. In werkelijkheid proberen criminelen zo bankgegevens te ontfutselen.

Hoewel het aantal aangiften van cybercrime nog niet toeneemt, signaleert de politie dat de coronacrisis veelvuldig wordt misbruikt om mensen op te lichten. ,,In deze periode zijn mensen kwetsbaarder. Ze trappen sneller in dit soort trucs dan normaal”, waarschuwt Theo van der Plas, Programmadirecteur Digitalisering en Cybercrime van de politie.

Zo gaat er een mail van de bank rond waarin mensen wordt gevraagd hun bankpas op te sturen, zodat die omgeruild kan worden voor een zogenaamde antibacteriële pas. ,,Het is schandalig dat criminelen tijdens deze crisis nog extra slachtoffers maken”, zegt hij. ,,We zijn daarom extra gemotiveerd om deze mensen aan te pakken.” Het Landelijk Meldpunt Internetoplichting, de tien cybercrimeteams en het team High Tech Crime van de politie zijn daarom extra actief om coronafraude te dwarsbomen en op te sporen.

Ook de Fraudehelpdesk ontvangt meldingen van oplichting en gegevensdiefstal die verband houden met het virus. ,,We zien dat oplichters inspringen op gevoelens van angst, maar ook op de behoefte de medemens te helpen”, zegt directeur Marloes Kolthof. ,,Fans van André Rieu worden opgeroepen geld te doneren zodat kinderen in Turkije niet met het coronavirus besmet worden.” Het management van André Rieu heeft laten weten niets met die berichten te maken te hebben.

Lees verder onder de foto

In tijden van corona moet je elkaar steunen, dacht Frank ruim een week geleden. Dus toen een buitenlandse toeriste voor het Rotterdam Centraal Station niet met de bus kon, omdat daar geen contant geld wordt aangenomen, wilde hij graag helpen. Hij wist niet dat hij via een uiterst gewiekste truc een kleine 15.000 euro zou kwijtraken.

Frank nam een briefje van 5 euro aan, die hij elektronisch zou overboeken. Een derde persoon, die de toeriste leek te helpen, wist daar ‘een nieuwe manier’ voor. ,,Hij pakte mijn telefoon en scande een QR-code. Ik vond het wel vreemd, maar zag dat er inderdaad vijf euro was afgeboekt, dus het leek te kloppen.”

In werkelijkheid had de persoon bij het station zijn mobiele telefoon razendsnel via de QR-code gekoppeld aan Franks ING-rekening. Een dag later bleek zijn daglimiet verhoogd, was al zijn spaargeld naar zijn betaalrekening overgezet en overgeboekt naar een vreemd rekeningnummer. ,,Ik ben nog in gesprek, maar vooralsnog wil de bank de schade niet vergoeden”, zegt Frank. ,,Het is een flinke tegenvaller. Ik was aan het sparen om op termijn een huis te kunnen kopen. Dat is weer verder uit zicht nu.”

Het stomste vindt hij nog dat hij normaal gesproken juist scherp is op oplichterspraktijken. ,,Maar door alle oproepen om elkaar te helpen tijdens de coronacrisis, ben je toch een beetje minder alert. Je denkt goed te doen, maar daar wordt heel hard misbruik van gemaakt.”

Om die reden springen oplichters maar al te graag in op de actualiteit, concludeert de Fraudehelpdesk, die de afgelopen tijd al meer dan 300 mails met betrekking tot het coronavirus ontving. Mensen ontvangen bijvoorbeeld belletjes over energiecontracten, die speciaal tijdens de crisis goedkoper zouden zijn. Of ze worden verleid in cryptovaluta te investeren, omdat die zogenaamd veel in waarde zullen stijgen.

De politie signaleert is alert op nog een ander fenomeen: de aan huis gebonden tiener die uit verveling aan internetvandalisme gaat doen. ,,Het begint misschien onschuldig met een poging om iemands wachtwoord te achterhalen”, zegt Programmadirecteur Digitalisering en Cybercrime Theo van der Plas van de politie. ,,Maar in werkelijkheid zijn jongeren nog maar één klik verwijderd van strafbaar handelen.”

Om jongeren te ontmoedigen om strafbaar gedrag op het internet te vertonen, plaatst de politie waarschuwingen op sociale media als Instagram. ,,Het lijkt klein leed, maar digitaal vandalisme kan leiden tot grote problemen. Niet alleen door de schade die het veroorzaakt, maar ook in de vorm van een strafblad voor de jongere”, aldus Van der Plas.

De politie raadt burgers aan om extra waakzaam te zijn op aanbiedingen of betaalverzoeken via de mail of op het internet. Bij twijfel kunnen mensen nagaan of de naam van de website voorkomt op deze lijst van malafide partijen. 

Daarnaast ziet de politie dat mensen vaker oude laptops afstoffen zodat iedereen in huis op het internet kan. ,,Zorg in elk geval dat van die apparaten de beveiliging op orde is. Zorg dat de systemen en de virusscanner up to date zijn bijvoorbeeld”, geeft Van der Plas als tip. ,,En kijk of de wachtwoorden aan vernieuwing toe zijn. Dat kan een hoop ellende schelen.”

* De naam van Frank is op verzoek gefingeerd. Zijn echte naam is bij de redactie bekend. 

Bekijk hieronder onze video's over het coronavirus.