Terug naar de krant

Nederland wijkt af van advies experts WHO

Leeslijst analyse

Wereldgezondheidsorganisatie We vertrouwen op de experts, zegt het kabinet. Maar de Nederlandse crisisaanpak wijkt sterk af van het advies van de WHO.

Leeslijst

Ze doen het consequent driemaal per week vanuit Genève: een uitgebreide persconferentie om de mondiale coronacrisis toe te lichten, aanbevelingen te doen, de nieuwste inzichten te delen en allerhande vragen te beantwoorden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), onderdeel van de Verenigde Naties, is een baken in de wereldwijde pandemie. Om de dag geeft directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus, bijgestaan door de Ierse arts Mike Ryan en de Amerikaanse epidemioloog Maria van Kerkhove, dringende adviezen aan de landen die met Covid-19 kampen.

Ondanks de snel wisselende inzichten in de karakteristieken van het virus is de boodschap uit het zenuwcentrum vrijwel de hele crisis consequent en duidelijk. En daaruit blijkt volstrekt ondubbelzinnig: Nederland wijkt met zijn aanpak sterk af van de opvattingen van de WHO.

Bestuurder Mike Ryan, voormalig traumachirurg, houdt al wekenlang gloedvolle betogen dat het testen van mensen de kern hoort te zijn. Natuurlijk, om de grootste brand te blussen is fysiek afstand houden van wezenlijk belang. Maar een land stilzetten, mensen in hun huizen opsluiten en dan wachten tot het aantal besmettingen daalt, werkt volgens hem niet. „Dat aantal besmettingen gaat niet vanzelf omlaag. Je moet het naar beneden duwen.”

Lees ook Straks komen er duizenden tests per dag bij
 Een medewerker van een medisch lab  test een monster op het coronavirus. Bestaande en andere  laboratoria gaan vanaf nu meer werk verrichten.

Beperkte testcapaciteit

Het traceren van patiënten en isoleren van de bron liet Nederland al snel los omdat dit niet te doen zou zijn, vanwege de beperkte capaciteit om mensen op het virus te testen. Ook de noodzaak om de testcapaciteit uit te breiden, werd aanvankelijk nauwelijks ervaren. Dat Nederland weinig kon testen was een gegeven, dat mede de gekozen maatregelen bepaalde. Pas sinds vorige week is een landelijk crisisteam onder leiding van voormalig DSM-topman Feike Sijbesma bezig meer testen te realiseren. Dinsdagavond kondigde minister De Jonge (Zorg, CDA) voor het eerst aan dat het aantal testen ingrijpend wordt uitgebreid, tot een viervoud.

Het testen is in Nederland nog geen onderdeel van een aanvalsplan. De aanpak in Wuhan blijft voor de WHO een belangrijk voorbeeld. „Wij baseren ons op ervaring, niet op modellen”, zei Ryan deze week op de persbijeenkomst. Ook in het diepst van de crisis bleven ze in de Chinese stad doorgaan „met het opsporen van besmettingen, met het isoleren van patiënten – ook de patiënten met milde klachten –, met het in quarantaine plaatsen van hun contacten, en het uit elkaar halen van gezinnen.”

Mensen met symptomen worden dikwijls niet getest, maar naar huis gestuurd

Dat laatste klinkt aangrijpend, maar de meeste besmettingen vinden nu eenmaal plaats binnen families, waarschuwt Ryan. Daarom is het volgens de WHO cruciaal om dáár op het virus te jagen. Alle mensen met verdachte symptomen moeten worden getest. En alle besmette patiënten moeten geïsoleerd worden in een „medische instelling”. Zelfs mensen in quarantaine – een begrip dat gereserveerd wordt voor mensen die zelf niet besmet zijn, maar wel in contact zijn geweest met een patiënt – zouden buitenshuis moeten worden opgevangen, waarbij regelmatig wordt getest of ze het virus toch onder de leden hebben.

Die aanbevelingen zijn ver verwijderd van de Nederlandse praktijk. Mensen met symptomen worden dikwijls niet getest, maar naar huis gestuurd om uit te zieken. Daardoor is ook de quarantaine van gezonde personen een grijs gebied geworden. En er bestaat geen gestructureerde controle van gezinnen met verdachte symptomen. Nederland laat de open, vrije samenleving prevaleren. Geen avondklok, zoals in andere Europese landen, geen controles op ziekte in vliegtuigen uit het buitenland, geen verplichte mondkapjes voor zieke mensen, geen binnenlandse reisrestricties, geen afgesloten gebieden, geen gedwongen sluiting van gewone winkels, laat staan interventie in het huiselijk gezin.

In Azië is er ervaring met coronavirussen als sars en mers. En in autocratische regimes is de medewerking van burgers uiteraard makkelijker te verwezenlijken. De WHO lijkt dit ook te beseffen door het ‘acceptabel’ te noemen dat quarantaine van niet-zieke mensen eventueel thuis plaatsvindt. „Maar”, zegt Ryan, „die mensen moeten uit hun huis worden gehaald als ze ziek worden”, net zoals in Wuhan.

Misschien is het moeilijkste voor de maatschappelijke aanvaarding van zulke extreme maatregelen dat we steeds terug in de tijd kijken. Het aantal besmettingen geeft eigenlijk de situatie van minimaal twee weken geleden weer, zegt de WHO. Elke maatregel heeft zeker twee weken nodig voor die in de ziektecijfers terugkomt, voor een effect in de overlijdensstatistieken is nog meer geduld vereist. De meeste van de 175 overleden patiënten die het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) dinsdag meldde, moeten de besmetting hebben opgelopen vóór het kabinet zijn eerste crisismaatregelen lanceerde.

De vraag is in hoeverre Azië een voorbeeld kan zijn voor Nederlands beleid. Het RIVM wantrouwt de cijfers uit China. Dus in hoeverre wegen de ervaringen daar mee in de analyses en aanbevelingen van het RIVM?

Lees ook De kritiek op het Nederlandse gebrek aan testen klonk al eerder
In Nederland wordt in vergelijking met omringende landen relatief weinig op Covid-19 getest.

Nederland ontkent afwijken

Het ministerie van Volksgezondheid ontkent eenvoudigweg dat Nederland afwijkt van de adviezen van de WHO. De laatste, zo laat het departement schriftelijk weten, zou ook zeggen dat het afhankelijk van de omstandigheden oké is als „enkel maar een selectie van de verdachte gevallen” wordt getest. Dat is een heel andere lezing dan de ‘testen-testen-testen’-boodschap die de WHO al weken vrijwel dagelijks brengt.

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 1 april 2020.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in