RTL Nieuws RTL.nl

Let op, binnenkort verhuist RTL Nieuws naar RTL.nl

Al onze nieuwsberichten en video’s vind je straks op RTL.nl.

Neem alvast een kijkje

Ga naar de inhoud
Nieuws

Belastingdienst eiste toeslagen terug om fraudejacht te betalen

De Belastingdienst heeft jarenlang met harde targets gewerkt om toeslagen terug te vorderen. De intensieve controle van burgers werd betaald doordat miljoenen euro's moesten worden terugverdiend in de ontspoorde fraudejacht. Die 'minimale opbrengst' werd vooraf ingeboekt. Als het doel niet werd gehaald, werd de jacht verder geïntensiveerd om meer geld terug te vorderen bij mensen door hen tot mogelijke fraudeur te bestempelen. Dit blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw in de toeslagenaffaire.

Uit het rapport van de commissie-Donner bleek deze maand dat een kleine 10.000 ouders slachtoffer werden van een 'vooringenomen' fraude-aanpak van de Belastingdienst. Nog eens 20.000 ouders werden de dupe van een hardvochtig alles-of-niets-beleid. Beide groepen kwamen in grote financiële problemen door onterechte terugvorderingen van tienduizenden euro’s aan toeslagen voor kinderopvang.

Boevenstreken
Lees ook:
Boevenstreken van de Belastingdienst: de toeslagenaffaire in vogelvlucht

Uit ons onderzoek blijkt nu dat er sinds 2013 een 'business case Fraude' was: het extra geld dat hiervoor destijds werd uitgetrokken, moest ook worden teruggehaald bij burgers.

Concreet betekende dit dat de kosten voor extra ambtenaren en nieuwe ICT (voor het maken van ‘risicomodellen’) moesten worden 'terugverdiend'.  De aanpak ging uit van vooraf ingeboekte 'opbrengsten' en 'besparingen' door het terugvorderen van toeslagen.

'Morele corruptie'

Een woordvoerder van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) laat weten dat er 'geen aanwijzingen' zijn dat fraudeteams of medewerkers werden afgerekend op het halen van opbrengsten. Ook zou er voor zover 'wij hebben kunnen nagaan', geen sprake zijn van bonussen of bijzondere beloningen voor ambtenaren die betrokken waren bij de fraudejacht.

Eerder bleek uit onderzoek dat voorstanders van een harde aanpak binnen de dienst snel carrière konden maken en dat interne kritiek werd gesmoord.

Boete op boete: moeder Jolanda in diepe schulden door Belastingdienst

02:41
Boete op boete: moeder Jolanda in diepe schulden door Belastingdienst

De commissie-Donner, die de toeslagenaffaire onderzocht, zei eerder dat bij de fraudejacht sprake was van 'institutionele vooringenomenheid', dat mensen bij voorbaat verdacht waren en eigenlijk geen kans op een faire behandeling hadden.

In het eindrapport noemt Donner de financiering van de fraudejacht zelfs 'een vorm van morele corruptie'. De overheid kreeg er een 'institutioneel belang bij dat zoveel mogelijk uitkeringen of toeslagen worden gekort'.  Door deze aanpak kwamen de belangen van burgers jarenlang 'welhaast automatisch in de knel', aldus de commissie. Het halen van de opbrengst was immers 'taakstellend': het moest gehaald.

'Asscher
Lees ook:
'Asscher en Wiebes negeerden noodkreten Belastingdienst over doorgeschoten fraudejacht'

Intensieve controle

Hoe het fraudebeleid in de praktijk werkte, blijkt uit directiestukken van Toeslagen, in handen van RTL Nieuws en Trouw. In de zomer van 2018 waarschuwt die dienst dat de 'minimale opbrengst van de business case Fraude (25 miljoen euro)' niet wordt gehaald. Daarom wordt de 'risicoselectie' aangescherpt: de dienst gaat duizenden mensen met toeslagen zeer intensief controleren. De manier waarop deze groepen mensen werden aangepakt - een ‘gedifferentieerde aanpak’ noemden ambtenaren dat - moet 'een hogere opbrengst genereren'.

Dat de Belastingdienst er veel aan gelegen was de financiële doelen binnen te halen, komt ook doordat de dienst anders zélf zou moeten bezuinigen. De Belastingdienst kreeg extra geld van andere ministeries voor de fraudeaanpak en zou dat zélf moeten 'compenseren' als de doelen niet werden gehaald.

Belastingdienst
Lees ook:
Belastingdienst behandelt toeslagenaffaire vanaf nu als crisis

SP wil opheldering

SP-Kamerlid Renske Leijten, die veel gedupeerde ouders bijstaat, wil nu exact weten hoe de 'business case Fraude' heeft gewerkt en wat de gevolgen waren voor mensen. In het verleden wilde het kabinet hier geen duidelijkheid over geven. "Het is heel treurig dat er is gewerkt met targets, want dat leidt tot het risico dat er vooringenomen en onvoldoende zorgvuldig wordt gewerkt. Het opsporen van fraude moet niet afhankelijk zijn van de opbrengst."

Een woordvoerder van staatssecretaris Van Huffelen bevestigt dat de Belastingdienst sinds 2013 op deze manier heeft gewerkt. Vorig jaar is gestopt met het vooraf sturen op het binnenhalen van geld. Het ministerie zegt dat 'het aantal ongewenste aanvragen' en de 'gevonden fraude' verminderde.

Volgens Van Huffelen kan het 'binnenhalen van een bedrag aan fraude niet de doelstelling zijn': "De kern moet zijn dat mensen die er recht op hebben toeslagen krijgen, dat onbedoelde fouten bij aanvragen worden voorkomen en dat fraude wordt aangepakt. Zonder financiële doelstelling."

Genelva gedupeerde toeslagenaffaire

03:22
'Ik moest stoppen met werken door zwarte lijst Belastingdienst'

Hoe gaat het verder met gedupeerde ouders?

Een eerste groep van zo’n 300 ouders rond een gastouderbureau in Eindhoven heeft compensatie gekregen. Mogelijk krijgen zij nog iets meer. Zo’n 9000 andere ouders die gedupeerd zijn geraakt in andere fraude-onderzoeken, worden mogelijk ook gecompenseerd. Daarnaast zijn er zo’n 20.000 ouders die onredelijk hard werden aangepakt; zij krijgen geen compensatie, maar krijgen mogelijk een deel van de ingevorderde toeslagen terug.

De 'hersteloperatie' gaat minstens een jaar in beslag nemen, omdat alle dossiers moeten worden nagevlooid, over 15 jaar. De komende tijd moet ook nog duidelijk worden, wat de rol was van de geheime 'zwarte lijst’ waarop mensen terecht kwamen. Ook moet onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens uitwijzen of ‘tweede nationaliteit’ een rol speelde in de fraude-aanpak. De Tweede Kamer debatteert voorlopig niet over de zaak als gevolg van de coronacrisis, maar blijft de afwikkeling van de affaire schriftelijk volgen.

Bron: RTL Nieuws / Pieter Klein