EU-leiders ruziën over de juiste aanpak van de coronacrisis
Vanachter hun beeldschermen bakkeleiden zuidelijke en noordelijke lidstaten over financiële steun aan landen die hard getroffen zijn door de coronacrisis.
De ruzieachtige sfeer tussen EU-landen over een gezamenlijke aanpak van de coronacrisis heeft donderdagavond een voorlopig dieptepunt bereikt. Een videovergadering van de 27 regeringsleiders, die in de plaats kwam van de afgeblazen tweedaagse voorjaarstop, liep uit op een virtuele confrontatie tussen vooral Italië en een kamp met onder meer Duitsland en Nederland. De videoconferentie liep urenlang uit en leidde pas tegen 22.00 uur tot een akkoord over een gezamenlijke slotverklaring .
De Italiaanse premier Conte, met in zijn kielzog zijn ambtgenoten uit met name Spanje en Portugal, eiste dat de EU in deze ongekende crisis alles uit de kast haalt om getroffen landen financieel te ondersteunen. Daarvoor zijn wat Rome betreft nieuwe, creatieve instrumenten nodig, zoals toegang tot het noodfonds ESM en de creatie van zogeheten coronabonds – obligatieleningen die namens de hele eurozone worden aangegaan. In totaal negen landen zijn daar voorstander van.
Duitsland en Nederland, maar ook onder meer Oostenrijk en Finland, vinden het nog veel te vroeg voor dit soort paardemiddelen. In hun optiek staat nog geen enkel land financieel op omvallen en kan iedereen nog gewoon terecht op de financiële markten, in tegenstelling tot wat tijdens de eurocrisis gebeurde. Bovendien heeft zowel de Europese Commissie als de Europese Centrale Bank er al gigantische steunpakketten tegenaan gegooid.
Gebrek aan solidariteit
De afgelopen dagen leek dit debat echter meer om de toon dan de inhoud te gaan. Het zwaar aangeslagen Italië, waar zowel de zorgsector als de hele economie door een diep dal gaat, klaagt al wekenlang over een gebrek aan solidariteit vanuit de andere EU-landen, aanvankelijk bij de levering van medisch materieel. ‘China en Rusland doen meer voor ons’, is een vaak gehoord verwijt.
Daar kwam deze week de (in Italiaanse ogen) extra hardvochtige opstelling van de noordelingen bovenop. Vooral Nederland werd daarbij een mikpunt. Minister Wopke Hoekstra van financiën vroeg de Europese Commissie deze week om een onderzoek naar de reden waarom sommige landen de laatste jaren zo weinig hadden gedaan om hun overheidsfinanciën op orde te brengen, waardoor ze nu minder buffers hadden dan een spaarzaam land als Nederland. Dat verzoek heeft veel kwaad bloed gezet in het zuiden.
In het heetst van de videoconferentiestrijd gisteravond weigerde Conte zijn noodzakelijke goedkeuring te geven aan de (informele) slotverklaring van de top. Samen met onder meer de Spaanse premier Sanchez zou hij hebben geëist dat de EU-instituties binnen tien dagen met een gedegen voorstel komen over het voor deze crisis benodigde financiële instrumentarium. Dat werd in de slottekst twee weken.
Latex handschoenen
Het Europees Parlement was gisteren in speciale zitting bijeen voor stemmingen die noodzakelijk waren voor enkele coronanoodmaatregelen. ‘Bijeen’ is niet helemaal het goede woord, want de meeste parlementariërs stemden (voor het eerst in de geschiedenis) vanuit huis.
Er was brede steun voor een EU-noodfonds van 37 miljard euro, bedoeld voor de zwaarst getroffen sectoren. Ook stemden de parlementariërs voor een tijdelijke uitzondering op een regel voor luchtvaartmaatschappijen. Die dwong hen de afgelopen weken nagenoeg lege passagiersvliegtuigen in de lucht te houden, uit vrees voor verlies van landingsrechten. De uitzondering geldt tot 24 oktober.
Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie was een van de weinigen die fysiek aanwezig waren in de plenaire vergaderzaal in Brussel. Zij keek met schaamte terug op de voorbije weken, toen de solidariteit tussen EU-landen onderling soms ver te zoeken was. “Toen Europa echt behoefte had aan een allen-voor-één-geest, gaven er te veel een alleen-voor-mij-antwoord”, aldus de met latexhandschoenen uitgeruste commissievoorzitter. “Toen Europa moest bewijzen dat dit niet alleen een mooi-weer-unie is, weigerden er aanvankelijk te veel hun paraplu te delen.”
Lees ook:
Europese obligaties in de strijd tegen de crisis? Nederland wil ze niet
De EU zet alle financiële instrumenten in om economische klappen op te vangen, maar wat Nederland betreft blijven enkele daarvan nog achter slot en grendel.
Coronavirus laat zien: in de EU is het ieder voor zich
In de coronacrisis wijzen tal van beschuldigende vingers naar de Europese Unie. Die is zo sterk en zo zwak als de volstrekt soevereine lidstaten haar willen maken, blijkt ook nu weer.