Overheid, word wakker en ga meer testen, het kan wel!

Testen, testen, testen. De roep om in Nederland veel meer en laagdrempelig te testen wordt luider. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemt dit als het beste beleid voor de bestrijding van de pandemie, en in Aziatische landen bleek testen en isoleren het effectiefst om de besmettingsketen te doorbreken.

Heb ik nu het coronavirus of gewoon een griepje? Zonder tests weet je het niet. Een vijand bevechten kan alleen als je weet waar die zich bevindt. Toch blijft Nederland ver achter in het aantal tests dat wordt uitgevoerd. „Gebrek aan capaciteit”, is het standaardantwoord.

Maar gebrek aan capaciteit is geen natuurverschijnsel. De zogeheten qPCR-test die moet worden uitgevoerd, is bepaald geen rocket science. De tekorten die er zijn, zijn met enige inventiviteit prima op te lossen. Waarom lijkt dit dan niet of nauwelijks te gebeuren?

Hoestende verplegers

Het opheffen van de gedeeltelijke lockdown zal leiden tot een tweede golf aan besmettingen wanneer we het virus niet in beeld hebben. Daarom is het essentieel om van zoveel mogelijk mensen te weten wie er besmettelijk is en wie niet (diagnostiek), en wie immuun is en wie niet (serologie). Wanneer gaan we met de grote slag beginnen om deze diagnostische en serologische testen grootschalig op te zetten?

Ter illustratie: er lopen – ook vandaag – nog steeds hoestende en proestende verpleeghuismedewerkers rond, zonder mondkapjes, zonder te weten of zij hun patiënten helpen of juist in levensgevaar brengen. Thuiszorgmedewerkers, huisartsenpraktijen, verloskundigen, overal waart het virus rond zonder dat we er zicht op hebben. Dat is niet de schuld van die zorgmedewerkers: hun werk moet doorgaan, want de vraag naar zorg is groot. Maar waarom zou je de deuren van de verpleeghuizen sluiten voor familie, terwijl ondertussen de medewerkers net zo goed de bewoners kunnen aansteken?

Lees ook ‘We testen veel, maar niet te veel’

Gloeiende plaat

Er worden nu tweeduizend tests per dag gedraaid. Twintig plaatjes met elk honderd patiënten, dat is een druppel op de gloeiende plaat. Het is veel te weinig om de epidemie in Nederland af te remmen en het is veel minder dan in andere landen.

Niets wijst erop dat het bij de overheid bruist van de ambitie en vindingrijkheid om ervoor te zorgen dat deze mensen binnen afzienbare tijd wél getest kunnen worden. Telkens weer verwijst men naar de ‘gebrekkige capaciteit’ alsof het een voldongen feit is.

Waarom is besloten de testcapaciteit beperkt te houden tot dat kleine aantal testpunten en ziekenhuislabs? Microbiologen spelen een sleutelrol in de strijd tegen dit monster, waarom zit de meerderheid nu thuis?

Waar zijn de grote aantallen ‘drive-through’ testlocaties? Waarom wordt niet elk qPCR-apparaat (pipetteerrobot) in Nederland gerekruteerd voor de strijd? Honderden wetenschappers met topkwalificaties op het gebied van biochemie en microbiologie zitten thuis achter hun laptop, terwijl ze meer dan bereid zijn mee te helpen bij het opzetten en uitvoeren van coronatests in hun laboratoria.

Lees ook Wijs ook coronavrije ziekenhuizen aan

Creativiteit en ondernemerschap

Achter de schermen zien we nu grassroots-initiatieven ontstaan. Studenten beginnen do-it-yourself-projecten voor de ontwikkeling van beademingsapparatuur. De ‘BV Nederland’ gooit zijn gewicht in de strijd. Ze werken belangeloos samen om vliegtuigen vol mondkapjes hierheen te halen. DSM en Shell sloegen de handen ineen om 2,5 miljoen liter desinfecterende middelen te maken en af te leveren bij de zorginstellingen. Diezelfde creativiteit en dat ondernemerschap kunnen nu ook het gebrek aan testcapaciteit oplossen.

We hebben in Nederland een enorme biotechnologische rijkdom, we barsten van de slagkracht bij expertise, kennis en materieel. Mkb-bedrijven staan te springen om te helpen.

Op de bioscience-parken van dit land staat een enorm arsenaal aan pipetteerrobots, maar ze staan stil. Die grote capaciteit voor biochemische analyses is nu letterlijk en onmiddellijk van levensbelang. We kunnen het ons niet veroorloven om die aan de zijlijn te laten staan.

Er is een grote groep capabele wetenschappers en bedrijven die aan de slag wil om massaal testen mogelijk te maken. Zij wachten nu op groen licht, op coördinatie, om zich in te zetten en toestemming te krijgen om razendsnel die testcapaciteit op stoom te krijgen.

Het ontbreekt momenteel echter aan de essentiële ondersteuning waarin alleen de staat kan voorzien: tijdelijke dwanglicenties op intellectueel eigendom zijn nodig om uit het keurslijf van de standaardisatie te breken. Er moet ontheffing komen van aanbestedingsregels. Er is een ‘oorlogskas’ nodig om aanbetalingen te doen.

En de overheid moet 24 uur per dag de telefoon opnemen om ook ’s nachts vragen van Chinese leveranciers snel te kunnen afhandelen en facturen te betalen, zodat we de middelen in huis kunnen halen om het virus te bestrijden. Dit alles moet nú besloten worden, want elke dag met meer besmettingen betekent meer doden.

Denk aan de opa, bij een val zijn arm gebroken, geopereerd, heeft tijdelijk thuiszorg nodig tot hij weer op de been is. Hij zou graag nog een paar lentes op z’n e-bike een ommetje maken door de polder. Maar de kundige, hardwerkende maar ongeteste thuiszorgmedewerker brengt hem niet alleen goede zorg, maar ook het coronavirus.

Dit is zó onnodig. Concrete daadkracht en schaalvergroting is nu essentieel om de rijkdom, kennis en kunde van dit land te mobiliseren. Kom in oorlogsmodus en geef groen licht.