Philips vreest Amerikaanse vordering beademingsapparatuur

Bij Philips is grote onrust ontstaan doordat de VS de productie van een fabriek voor beademingsapparatuur lijken te gaan vorderen. Bij de Nederlandse maker van zorgapparatuur bestaat de vrees dat Philips Respironics in de Amerikaanse stad Pittsburgh onder de werking wordt gebracht van de Defense Production Act.

Met deze wet uit 1950, de tijd van de Koreaanse oorlog, kan president Trump productie en voorraden van beademingsapparatuur vorderen. Philips wordt zo gedwongen alleen nog aan de Amerikaanse markt te leveren. Levering aan bijvoorbeeld Europese landen wordt dan onmogelijk.

Trump ondertekende woensdag een executive order die zijn minister van Volksgezondheid Alex Azar het mandaat geeft de wet of delen daarvan aan te wenden. Trump zei dit met tegenzin te doen, omdat hij wars zou zijn van overheidsingrijpen in de economie. „Wij houden niet van nationalisering”, aldus de president zondag bij zijn dagelijkse persconferentie. „Bel maar eens met Venezuela hoe dat daar heeft uitgepakt.”

Maar onder druk van vooral Democraten in het Huis van Afgevaardigden, die zich zorgen maken over nijpende tekorten aan beademingsapparaten in Amerikaanse Covid-19-brandhaarden, zo als New York, ging Trump overstag. De wet wordt nog niet gebruikt, „maar zodra het nodig is, wordt hij ingezet”, zei Trump.

„We zijn zeer bezorgd”, zegt Philips-woordvoerder Steve Klink. Trump houdt deze maandag (zes uur vanavond Nederlandse tijd) een persconferentie. „We wachten die met spanning af.”

Handelsconflict

Ook elders in Europa vrezen producenten van beademingsapparaten voor de gevolgen van inroepen van de wet. Zij wijzen erop dat dit kan leiden tot een internationaal handelsconflict waarvan coronapatiënten de dupe zijn.

Makers van beademingsapparaten zijn afhankelijk van onderdelen uit de hele wereld – ook Philips in Pittsburgh kan niet zonder onderdelen die gemaakt worden in Europa. Om de Amerikanen onder druk te zetten, kunnen Europese bedrijven hun toelevering staken. Dat scenario wil niemand, zeggen betrokkenen.

Over de gevolgen van een Amerikaanse vordering wil Philips „nog niet speculeren”. Klink: „We doen nu gewoon wat nodig is: de capaciteit verhogen.”

Philips in Pittsburgh is nu bezig vijftig werknemers extra aan te nemen. Het wil de productie van beademingsapparaten de komende acht weken verdubbelen – van duizend naar tweeduizend per week. „En na die twee maanden willen we het opnieuw verdubbelen”, zegt Klink. „Daarvoor zijn we wel afhankelijk van ons netwerk van toeleveranciers. We vechten allemaal tegen dezelfde klok.” Als één land, zoals de Verenigde Staten, een barrière opwerpt”, aldus Klink, „loopt de mondiale productie en levering van beademingsapparatuur vast.”

Volgens de onafhankelijke Amerikaanse medische toezichthouder Emergency Care Research Institute (ECRI) is de helft van de beademingsapparaten in Amerikaanse ziekenhuizen geproduceerd door niet-Amerikaanse bedrijven. De experts waarschuwen dat alleen al de stad New York ruim 15.000 apparaten tekort komt als de coronapandemie zijn berekende piek bereikt. Om de productie te verhogen is iedereen op de wereld van elkaar afhankelijk, zegt ECRI-directeur Marcus Schabacker in The New York Times. „Of je het nu leuk vindt of niet, elke maker van beademingsaparatuur ter wereld is op zoek naar onderdelen, en allemaal komen ze bij dezelfde toeleveranciers uit.” Veel van die toeleveranciers zijn Europees en Aziatisch.

Direct contact

Philips-directeur Frans van Houten heeft afgelopen weekend met „de belangrijkste concurrenten” telefonisch overlegd, zegt Philips-woordvoerder Klink. „Om te bespreken hoe we samen kunnen opschalen. En dan nóg is de vraag: gaan we op tijd zijn?”

Trumps vorderingswet „druist in tegen hoe Philips aankijkt tegen eerlijk beleid”, zegt Klink. Philips staat in direct contact met de Amerikaanse overheid en met Amerikaanse gezondheidsambtenaren, in een poging het inroepen van de wet tegen te houden en „ze te overtuigen van het belang van samenwerken en van open grenzen voor productie en levering”, zegt Klink.

Heeft Philips een plan B? „Snel in Nederland, als noodoplossing, de productie van beademingsapparaten opstarten is onhaalbaar.”

Ook in Europa proberen landen meer greep te krijgen op schaarse voorraden medische benodigdheden. Zo kondigde Duitsland een verbod aan op de export van mondkapjes, en nam de Franse regering de controle op de productie van maskers van fabrikanten over.

Nederland kent een variant op de Amerikaanse Defense Production Act, de Vorderingswet. Vorige week drongen SP en GroenLinks aan op het in gang zetten van een Vorderingsbesluit waarmee de overheid in het uiterste geval beslag kan leggen op (medische) voorraden van bedrijven. Zondag besloot het kabinet hiervan af te zien omdat het „buitenlandse leveranciers, die aan Nederland leveren, zou afschrikken”.