‘Een virus maakt geen onderscheid in afkomst. Waarom wij wel?’
Het coronavirus maakt geen onderscheid naar afkomst, schrijft Hui-Hui Pan in dit opiniestuk. Toch zijn Nederlanders met een Aziatisch uiterlijk vanwege het virus mikpunt van beledigingen.
Sinds het uitbreken van Covid-19 worden mensen met een Aziatisch uiterlijk beschimpt en bespot, alsof zij persoonlijk verantwoordelijk zijn voor het nieuwe coronavirus. Mij raakt het verhaal van een radeloze moeder over haar in elkaar geslagen achtjarige zoontje op de basisschool. Of van mijn nichtje dat geschokt is, nadat ze werd uitgejouwd voor ‘corona’.
Donderdag stapelde het nieuws over het virus zich op, terwijl ik bezig was met de laatste voorbereidingen voor No Asians!, waarmee we als Pan Asian Collective (PAC) in de Week tegen Racisme (16-21 maart) een brede dialoog over stereotypering en beeldvorming op gang wilden brengen. Na de persconferentie van donderdag moesten we onze programma’s ter bevordering van bewustwording en solidariteit voor de komende periode afgelasten.
Een tegenvaller, maar na een maand vol negatieve geluiden kreeg ik die avond de fotoserie Chinese zondebokken van fotograaf Saskia Wesseling onder ogen. Wat een verademing. Die beelden, waarin ze Nederlanders met Chinese roots in traditioneel Hollandse kledij stak, doen wonderen. Het zijn fantastische portretten van persoonlijkheden die aandacht afdwingen. Stuk voor stuk zeggen ze: ‘Weet je wie ik ben? Zie je mij? Kijk mij eens goed aan.’
Artsen en leraren
‘Door die Hollandse meesters en die sfeer van historie erbij te halen wil ik laten zien: zij zijn wij,’ vertelt Wesseling op haar website. ‘Aziatische gezichten horen allang niet meer louter bij Chinese restaurants. Het zijn artsen, kunstenaars en leraren. Je buren, vrienden en collega’s. Hou op met alleen naar de buitenkant te kijken.’
Een verrassend tegengeluid vanuit onverwachte hoek, gericht op het andere virus dat rondwaart: dat van angst en haat. Een fotograaf die – op eigen initiatief en kosten – het opneemt voor Nederlanders met Aziatische roots. Die met indringende kunst en schoonheid uitdrukking geeft aan haar verontwaardiging over de ongenuanceerde kijk op Chinezen die van ‘alles’ de schuld krijgen.
Sinds jaar en dag verbaast het me dat ik als Nederlander met Chinese roots word vereenzelvigd met Chinese denkbeelden. Alsof ik een hotline heb met president Xi Jinping en alles wat er in China gebeurt weet of goedkeur. Een Aziatisch uiterlijk prikkelt mensen om er in het wilde weg opmerkingen over te maken. Sinds het uitbreken van Covid-19 is er sprake van een ongebreidelde stroom negatieve uitingen – geregeld gecombineerd met fysiek geweld – tegen mensen met een Aziatisch uiterlijk.
De vanzelfsprekendheid dat wij Nederlanders zijn, ontbreekt. In beleid en praktijk gebaseerd op inclusief denken, tellen mensen met Aziatische roots doorgaans niet mee. Alsof we er niet zijn. Helpt het als we zelf de schijnwerpers opzoeken? Volgens Arne Peperkoorn, mede-oprichter van IncludeNow, kan ik het verhaal van gelijkwaardigheid en inclusief denken blijven herhalen zonder merkbaar resultaat. Als hij daarentegen als witte man hetzelfde vertelt, landt de boodschap wel.
Wesseling verbeeldt het verhaal met inspirerende foto’s. Zij laat Aziatische Nederlanders zien als mooie, zelfbewuste mensen. Als individuen met karakters en talenten en niet als een groep die onzichtbaar blijft in de samenleving. Kunst en schoonheid vormen haar milde antwoord op negativiteit die over deze mensen wordt uitgestort.
Veel te zien en te vragen
Een virus maakt geen onderscheid in afkomst. Waarom wij wel? Zoals beelden uit China en Italië laten zien werkt een crisis verbindend: mensen zingen samen en staan klaar voor elkaar. Ook wij kunnen de crisis aangrijpen om als samenleving alle krachten te bundelen. Zo kunnen we het Covid-19 virus en dat van angst en haat overwinnen.
De kans bestaat wel dat er een nieuw, aanstekelijk virus opduikt: van oog en aandacht voor elkaar. Wellicht kunnen de prachtige portretten van Wesseling ons helpen om die onderlinge verbondenheid te bewerkstelligen. Kijk nog eens goed en let op de details. Er is zo veel te zien, te vragen en uit te wisselen. Kunst werkt als spiegel en als bindmiddel.
