Hoogleraar: ‘Scholen sluiten – dát zou zeker mensenlevens kosten’

De beelden uit Italiaanse ziekenhuizen zijn dramatisch. Menigeen denkt: dat komt onze kant op, dus gooi snel dicht die scholen om verdere verspreiding te voorkomen.

‘Ik begrijp die emotionele impuls. Maar het zou zó onverstandig zijn. Je moet in zo’n crisis oog blijven houden voor de voor- en nadelen van de maatregelen op lange termijn. Italië is volslagen onverantwoord bezig door het hele land op slot te gooien, inclusief de scholen. Al die ouders die thuis moeten blijven, de economische schade is niet te overzien. Die beelden uit de Italiaanse ziekenhuizen, met mannen in pakken in overvolle behandelkamers, zijn verschrikkelijk. Maar besef goed: economische schade heeft op de lange termijn ook een enorme impact op de gezondheidszorg. 

‘Minder mensen die werken is minder belastinggeld. Minder belastinggeld is minder geld voor de zorg. Een investering in veiligheidsmaatregelen heeft nooit alleen maar voordelen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat elke 13 miljoen euro investering in veiligheidsbeleid óók 1 statistische dode extra betekent, omdat je dat geld niet meer aan zaken als gezondheidszorg kunt uitgeven. En het is belangrijk te beseffen dat de mensen die het meest getroffen worden door het coronavirus al behoorlijk oud zijn en al andere ernstige ziekten hebben.’ 

Een zieke zeventigplusser die sterft door zo’n virus is toch ook erg?

‘Ja, vreselijk zelfs; maar het is minder erg dan een veertiger die sterft door het virus. Er is geen onbeperkte stapel geld voor zorg, daar werken we in de Nederlandse gezondheidszorg met Daly’s. Dat is een maat voor het aantal mensen dat vroegtijdig sterft door een ziekte, en tevens voor het aantal jaren dat mensen leven met beperkingen door een ziekte. In Nederland is de vuistregel: een investering tot 60 duizend euro per gewonnen gezond levensjaar is verstandig. Wordt het duurder? Dan zijn de kosten groter dan de baten, simpelweg omdat je dan geld aan het uitgeven bent voor relatief weinig gezondheidswinst. 

‘Wat dat betreft is de economische prijs die we nu wereldwijd betalen om een groep kwetsbare ouderen te beschermen tegen vroegtijdig overlijden door het coronavirus buitensporig hoog. In een zwaar griepjaar vallen er ongeveer 2.500 doden. Door dit coronavirus gaan we misschien naar het dubbele. Dat is vreselijk, maar niet zo erg dat ik zeg: gooi de economie maar op slot. Want dan betaal je later een veel hogere prijs. Geen geld meer voor de ggz, meer werklozen en ga zo maar door. Werkloosheid is óók killing voor de gezondheid, hè? Wie langdurig werkloos is, verliest zo 10 gezonde levensjaren. Scholen sluiten – dát zou zeker mensenlevens kosten.’

Een paar weken de scholen dicht: dat doen we met Kerst en in de zomervakantie ook. Zo groot zullen de gevolgen toch niet zijn?

‘Dat zijn geplande vakanties, dat is een totaal ander verhaal. Als je nu ineens alle scholen vier weken dichtdoet, luidde een schatting van de schoolsluitingswerkgroep tijdens de Mexicaanse griep, moet zo’n tien procent van de mensen die normaal werkt thuis voor kinderen zorgen. Dat zijn enorm veel mensen die niet kunnen werken en die economische schade – en dus ook geld voor de gezondheidszorg – haal je later niet in. Zodra de scholen weer opengaan, kunnen al die mensen niet ineens twee keer zo hard werken.’

Zegt u dan dat het op de lange termijn beter zou zijn helemaal geen maatregelen te nemen? Laat het virus maar rondgaan, accepteer de drama’s in ziekenhuizen …

‘Zover wil ik ook weer niet gaan. Het zou onverstandig zijn om met zijn allen in een voetbalstadion te gaan zitten en iemand met het coronavirus hoestend langs de stoeltjes te laten lopen. We kunnen best een tijdje zonder voetbal. Een tijdje zonder grote evenementen is ook een relatief beperkte maatregel, terwijl je daarmee wel de piek aan patiënten bij ziekenhuizen meer kunt uitsmeren. Maar alle scholen sluiten, dat gaat echt te ver. Let op, ook de WHO pleit sinds donderdag voor een proportionele aanpak waarbij aandacht is voor de economische gevolgen.’