Kabinet is 1 miljoen per week kwijt aan boetes voor asielzoekers door te trage procedure

Dat erkent staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel, VVD) in een brief aan de Tweede Kamer. De wachttijden bij de immigratiedienst IND zijn zo lang, dat asielzoekers nu op grote schaal met succes naar de rechter stappen. Als er evidente vertraging is, worden er dus boetes in de vorm van dwangsommen opgelegd.

Eerder hield ze het er nog op dat het bedrag zou uitkomen op zo’n 22,5 miljoen euro over vorig jaar en dit jaar, maar die schatting blijkt ‘helaas veel te laag’, schrijft ze. Nu is het kabinet een bedrag van ‘tussen de 30 en 40 miljoen’ kwijt, zegt de staatssecretaris. Eind januari bleken liefst 8.900 zaken vertraagd.

Bovendien is het opmerkelijk dat de exacte hoogte van het bedrag haar niet bekend is. Eerder deze week schreef NRC Handelsblad al dat de cijfers niet op orde zouden zijn.

Een belangrijke oorzaak van de vertragingen is een eigen fout van de overheid, omdat het in 2017 besloot te bezuinigen op de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Daardoor duurt het langer voordat het besluit valt of iemand recht heeft op asiel. Al speelt ook mee dat voorheen veel mensen uit Syrië overkwamen, waarbij het gemakkelijker te beslissen was dat zij recht hadden op asiel. Nu komen er meer asielzoekers uit landen waarbij helemaal geen of een kleine kans is op een verblijfsvergunning.

Broekers-Knol kondigt maatregelen aan. Zo worden nieuwe asielaanvragen vanaf nu door een ander team opgepakt, zodat de vertragingen in minder zaken opspelen.  

Toch is ze de problemen allerminst de baas. Zo blijkt dat na het betalen van de boete veel afgewezen asielzoekers ook nog eens een nieuwe beoordeling in hun zaak vragen. Bovendien grijpt nog niet iedereen naar de kans om een boete in te dienen. In liefst 60 procent van de gevallen gebeurt dit nu nog niet, dus het aantal kan ook nog eens flink gaan oplopen. De dwangsommen kunnen theoretisch oplopen tot maximaal 15.000 euro.   

In de Tweede Kamer oogst Broekers veel kritiek. ,,Hoe kun je er zo’n puinhoop van maken? De organisatie is niet op orde, het is ellende. De politieke regie ontbreekt, al jaren,’’ zei Bram van Ojik (GroenLinks) tijdens het wekelijkse vragenuur. 

Broekers-Knol zegt dat ze er niets ‘aan kan doen’ dat zij de Tweede Kamer eerder lagere bedragen meldde. ,,Dat was toen de situatie.”  Wel is ze ‘er van geschrokken’, dat het bedrag dus veel hoger bleek te liggen. ,,Een schok toch wel. Ik wil deze problematiek zo snel mogelijk onder de knie hebben.”

Veel vertrouwen is er niet in de Tweede Kamer. ,,Dit is complete waanzin. Miljoenen naar profiteurs die misbruik maken van onze gastvrijheid,” zei Emiel van Dijk (PVV). ,,Uw partij, de VVD, heeft de deuren geopend voor deze mensen.”

PvdA’er Attje Kuiken sprak van ‘een brevet van onvermogen’ door Broekers-Knol. ,,De staatssecretaris is geschrokken? Maar hoe kan dat nou? Dit is een simpele rekensom die gevolg is van de problemen in de asielprocedure waarvoor de staatssecretaris verantwoordelijk is. Dit is een puinhoop. Straks betalen we tot Sint-Juttemis één miljoen euro per week.”

CDA’er Madeleine van Toorenburg wordt ‘er moedeloos’ van. ,,Dit frustreert. Dit geld zou moeten worden gebruikt om mensen aan te stellen bij de IND om vertragingen te voorkomen.”  

In de Kamer klinkt ook kritiek op de mogelijkheid die asielzoekers hebben om naar de rechter te stappen voor een dwangsom. Onder meer de VVD, CDA en de PVV willen hiervan af.  Broekers-Knol zegt dat ze dit aan het onderzoeken is.

Na afloop van het debatje in de Tweede Kamer wilde ze nog wel zeggen dat ze ‘grip’ heeft op de zaak.