Van der Steur weg, Rutte uit de wind

Rutte wist toen al even dat hij voor het laatst naast Van der Steur in vak K zat. "Deze strijd was niet meer te winnen", verklaarde Rutte na afloop van het zoveelste debat over de Teevendeal. Volgens de premier had de minister al eerder vandaag besloten zijn portefeuille ter beschikking te stellen. Toch kwam het aftreden voor de leden van de Tweede Kamer als een verrassing. "Wij hebben geen signaal gekregen dat Van der Steur dit zou doen", zei fractievoorzitter Attje Kuiken van de PvdA na afloop.

De positie van coalitiegenoot PvdA leek lang cruciaal in het al dan niet aanblijven van de minister. Dat de oppositie, met uitzondering van de SGP, hem liever zag vertrekken, werd al snel duidelijk. "Dit is het zesde functioneringsgesprek van deze minister", zei SP-leider Emile Roemer, die duidelijk tabak had van steeds nieuwe onthullingen over de minister van justitie. Deze week bleek uit een boek over de zaak dat Van der Steur als Kamerlid toenmalig minister Opstelten adviseerde belangrijke informatie over de deal niet met de Kamer te delen.

Maar of een eventuele motie van wantrouwen door een Kamermeerderheid zou worden gesteund, was allerminst zeker. Toch kondigde Van der Steur na zes uur debat zijn vertrek aan. Dat hij voor dat moment toch nog verdedigde, deed hij naar eigen zeggen 'omdat de beschuldigingen ongefundeerd zijn en niet op feiten zijn gebaseerd'.

Met zijn aftreden, gisteravond, kwam er voor justitieminister Ard van der Steur een einde aan een niet bijster lange, noch bijzonder succesvolle loopbaan als bewindspersoon. Sinds zijn aantreden in 2015 raakte hij al meermaals in aanvaring met de Kamer. Vanavond kwam hij met de Kamer in botsing over nota bene hetzelfde onderwerp als waarover zijn voorganger Ivo Opstelten al gestruikeld was: de schikking die het Openbaar Ministerie in 2000 met crimineel Cees H. trof -de Teevendeal, zoals die in Den Haag was gaan heten.

Aandacht afleiden

Het vertrek van Van der Steur leidt de aandacht af van minister-president Rutte, over wiens optreden ook de nodige vragen waren. Journalist Bas Haan van Nieuwsuur, van wie eerder deze week het boek verscheen over de Teevendeal, schreef op basis van anonieme bronnen dat Rutte meer wist over de deal dan hij in de Kamer had toegegeven. Rutte ontkent dat, maar na het onverwachte aftreden van Van der Steur hoefde hij zich niet verder te verdedigen.

Politiek gezien is het aftreden van deze minister een blamage voor de VVD. De lijst met gestruikelde VVD-bewindslieden deze kabinetsperiode is flink. Op het ministerie van veiligheid en justitie traden al eerder Opstelten en Teeven af. Met de verkiezingen in zicht is dit nieuwe offer wellicht te verkiezen boven een scenario waarin de minister zou aanblijven, maar waar tegelijk rond zowel PvdA als VVD een sterker aroma van onbetrouwbaarheid zou hangen.

Nu de minister is afgetreden, moet volgens protocol ook de populaire staatssecretaris Klaas Dijkhoff het veld ruimen, maar hij kan vervolgens wel weer opnieuw worden benoemd. Volgens Haagse bronnen wordt morgen bekend dat Stef Blok, op dit moment minister van wonen en Rijksdienst, Van der Steur opvolgt.