Toen Sophia de Boer (52) na een internationale missverkiezing naar Nederland terugvloog vanuit Japan, kwam ze in een nachtmerrie terecht. "Uren nadat we waren opgestegen kwamen we plotseling in een luchtzak terecht en klapte het vliegtuig meters naar beneden, als een vallende lift in een schacht. Er werd vreselijk gegild en alle spullen en mensen die los zaten klapten tegen het plafond. Ik dacht in die chaos echt dat ik in mijn uppie doodging."
Vliegangst komt veel voor: een op de drie heeft het
Volgens Onbezorgd Vliegen, een instituut voor mensen met vliegangst, heeft ongeveer een op de drie mensen last van vliegangst. Dat hoeft nog niet meteen te betekenen dat je gillend en huilend in het vliegtuig zit, legt medeoprichter Dominique Otte van Onbezorgd Vliegen uit. "Vliegangst varieert van heel erge angst tot een beetje angst."
Vliegen is best iets onbegrijpelijks. Hoe kan het dat zo'n enorm toestel in de lucht blijft?
Vliegangstcoach Kirsten van Houten ziet dat vliegangst slechts bij een klein deel van de cursisten voortkomt uit een slechte ervaring met een vlucht. Veel mensen hebben vliegangst zonder ooit een toestel van binnen te hebben gezien. Vaak zijn zij bang de controle te verliezen of bang om een paniekaanval te krijgen.
"Vliegen is natuurlijk best iets onbegrijpelijks", zegt Van Houten. "Hoe kan het dat zo'n enorm toestel in de lucht blijft? Als mensen dat al spannend vinden, gaan ze van alles voor zichzelf invullen. Als bijvoorbeeld het vliegtuig vertrekt, en de verlichting knippert eventjes, denken ze: oh god, er is iets mis, we gaan neerstorten. Terwijl in werkelijkheid alleen maar het aggregaat wordt losgekoppeld."
Na de akelige vliegervaring is De Boer altijd bang gebleven. "De eerste keer dat ik daarna met mijn vriendje, nu mijn man, naar Kos vloog heb ik tranen met tuiten gehuild. Hij schrok er heel erg van. Het grondpersoneel zorgde ervoor dat ik mocht instappen toen iedereen al in het vliegtuig zat, zodat ik niet in de chaos binnenkwam."
'Erken de angst, anders slaat die naar binnen'
Volgens Otte wordt vliegangst lang niet altijd serieus genomen. "Mensen zeggen: ah joh, er is niets aan de hand. Neem een glaasje wijn en dan gaat het vast prima. Maar die reactie helpt niet. Zo verhoog je juist enorm de druk op mensen om zich flink te houden en dan slaat de angst naar binnen. In plaats daarvan moet de angst erkend worden. Die angst mag er zijn, dat is oké. Dan kun je het pas overwinnen."
Tijdens een cursus vliegangst overwinnen krijgen de cursisten meer informatie over de werking van het vliegtuig. "Angstige mensen zijn supercreatief in het verzinnen van de ergste doemscenario's. Wij leggen bij iedere stap uit wat er nu komt. Nu hoor je een piepje in het vliegtuig, dat is omdat de piloot om wat te drinken vraagt. Nu knippert de verlichting, dat is omdat het aggregaat wordt afgekoppeld", legt Van Houten uit. "We vervangen de op angst gebaseerde interpretatie met feitelijke kennis."
De Boer vliegt inmiddels weer, maar zeker niet van harte. "Ik heb me leren beheersen voor de kinderen. We nemen een vlucht van maximaal tweeënhalf uur voor een warme vakantie, maar verder niet."
Tips van Onbezorgd Vliegen om rustig te blijven in het vliegtuig
- Leer jezelf een aantal ademhalings- en mindfulnessoefeningen aan, bijvoorbeeld de bodyscan. Zit in de vliegtuigstoel met beide voeten op de grond, sluit je ogen en let op je ademhaling en 'scan' je lichaam stap voor stap. Hoe staan je voeten op de grond? Hoe voelen ze aan in je schoenen? Sta bij ieder lichaamsdeel even stil.
- Het boek Overwin je vliegangst van piloot Kelly Otte kan helpen de oorzaak van je vliegangst te begrijpen.
- Bereid de reis goed voor: zorg dat je al je spullen klaar hebt staan, zodat je tenminste geen stress ervaart van de reis naar het vliegveld. Zorg voor voldoende afleiding in het vliegtuig in de vorm van boeken, films of muziek.
- Als je angst voelt opkomen, zoek dan contact met de persoon naast je. Keer niet in jezelf, want dan geef je je brein de kans om allerlei doemscenario's te bedenken.