Britse rechter verbiedt uitbreiding van luchthaven Heathrow vanwege klimaatdoelen
De uitbreiding van de Londense luchthaven Heathrow is vrijwel zeker van de baan. In een opzienbarende uitspraak heeft de Britse beroepsrechter geoordeeld dat aanleg van een derde landingsbaan in strijd is met de Britse klimaatdoelstellingen.
Het is wereldwijd voor het eerst dat een rechter uitbreiding van een nationale luchthaven verbiedt op grond van het klimaatakkoord van Parijs. Met interesse zal deze juridische interventie worden gevolgd op Schiphol, dat ook wil uitbreiden.
Heathrow, met 80 miljoen passagiers een van de drukste luchthavens ter wereld, zit al jaren aan zijn taks. Om die reden had de regering elf jaar terug besloten dat er een derde landingsbaan moet komen. Dat eenvijfde van de Britse export via Heathrow gaat, speelde mee. Er is altijd veel weerstand tegen de uitbreiding geweest van milieugroepen, omwonenden en bewoners van westelijk Londen. Als burgemeester van de hoofdstad beloofde Boris Johnson vijf jaar geleden voor de bulldozers te gaan liggen om graafwerkzaamheden te verhinderen.
Opwarming
Ondanks dat dreigement besloot de regering-May in 2016 de zaak toch door te zetten en het Lagerhuis ging anderhalf jaar geleden met ruime meerderheid akkoord. Volgens rechter Keith Lindblom heeft minister van Transport Chris Grayling onwettig gehandeld door zijn besluit niet te toetsen aan het klimaatverdrag van Parijs uit 2015. De toenmalige Britse premier David Cameron was een van de 195 leiders die zijn handtekening zette onder de afspraak om alle maatregelen te nemen die noodzakelijk zijn om de opwarming van de aarde onder de twee graden te houden.
Sindsdien is de ernst van de klimaatcrisis steeds duidelijker geworden. In het onder meer door Friends of the Earth aangespannen proces oordeelde de rechter dat de belangen van het klimaat voor de behoeften van de Britse economie gaan. De 16,5 miljard euro kostende baan zou vanaf 2028 hebben geleid tot 700 extra vluchten per dag, en een flinke toename van CO2-uitstoot. Volgens de bazen van de luchthaven staat daar tegenover dat vliegtuigen na uitbreiding niet langer hoeven te cirkelen, wachtend tot er een landingsslot vrij is.
Internationale trend
De reacties lopen uiteen. Het bedrijfsleven en de luchtvaartindustrie zijn diep teleurgesteld. ‘Dit besluit houdt de wereldwijde ambities van het Verenigd Koninkrijk tegen’, zo reageerde de werkgeversbaas. Brexiteers vrezen dat het vonnis een verkeerd signaal geeft, namelijk dat ‘Global Britain’ niet open staat voor zaken. Milieugroepen zijn daarentegen verheugd en hopen dat hiermee een internationale trend wordt gezet. Ook de Londense burgemeester Sadiq Khan is blij, al maakte hij deel uit van de Labourregering die tot uitbreiding had besloten.
Heathrow kondigde aan in beroep te zullen gaan bij het hooggerechtshof, maar zal dat moeten doen zonder de cruciale steun van de minister. Voor de regering kan het positief uitpakken als Heathrows verlamming leidt tot meer bedrijvigheid op vliegvelden in Midden- en Noord-Engeland, dit met oog op het meer in balans brengen van de op Londen gerichte economie. Boris Johnson is altijd voorstander geweest van het sluiten van Heathrow, dat nabij zijn kiesdistrict ligt, om vervolgens een nieuwe luchthaven in de Theems-delta aan te leggen, ook wel ‘Boris Island’ genoemd.
Zo’n nieuwe luchthaven kan op dezelfde juridische hobbel stuiten. Elk milieubelastend infrastructuurproject, van wegen tot havens, zal nu worden getoetst aan ‘Parijs’. In een tweet sprak Greta Thunberg de hoop uit van een internationaal effect. ‘Stel je eens voor’, speculeerde de Zweedse klimaatactviste, ‘dat we allemaal rekening gaan houden met het akkoord van Parijs.’ De uitspraak valt toevallig samen met haar Britse bezoek. In Oxford ontmoette ze collega-activiste Malala Yousafzai. Vrijdag steunt Thunberg in Bristol een scholierenstaking.