Verplicht een rookmelder op elke etage, ook van bestaande huizen

Minister Raymond Knops van Binnenlandse Zaken wil het bouwbesluit veranderen, waardoor het vanaf 1 juli 2022 verplicht is om op elke verdieping van een huis een rookmelder te hebben. ,,De meeste slachtoffers van brand vallen door het inademen van rook’’, zegt Knops. ,,Rookmelders redden levens.’’

Sinds 2003 zijn rookmelders al verplicht in nieuwbouwhuizen. De laatste jaren klinkt de roep steeds luider om rookmelders óók in bestaande huizen te verplichten. Door zo’n verplichting kunnen jaarlijks dertien minder doden vallen bij woningbranden, blijkt uit TNO-onderzoek. Tussen 2008 en 2017 stierven in Nederland jaarlijks gemiddeld 31 mensen door woningbrand.

De schatting is dat er 7,3 tot 10,6 miljoen nieuwe rookmelders moeten worden geplaatst. Van 1 miljoen huizen is al zeker dat ze zijn voorzien van rookmelders, omdat ze na 2003 zijn gebouwd. Voor de overige 6,8 miljoen woningen in Nederland geldt de rookmelderplicht nu niet. 

,,Het is goed dat dit eindelijk gebeurt’’, zegt CDA-Kamerlid Erik Ronnes. Hij diende in 2018 een motie in om brandveiligheid in seniorencomplexen te verbeteren. ,,Bij verschrikkelijke branden zien we vaak dat ouderen om het leven komen. Mensen worden steeds ouder en blijven langer thuis wonen. Een rookmelderplicht werd lang gezien als betuttelend, maar ik denk dat het echt nodig is.’’

Een rookmelder, inclusief batterijen, kost ongeveer 30 euro. De kosten zijn voor rekening van huiseigenaren en verhuurders. In totaal zijn burgers maximaal 400 miljoen euro kwijt aan het plaatsen van nieuwe rookmelders. Het kabinet wil de plicht pas in 2022 laten ingaan, om mensen de tijd te geven en om te voorkomen dat er een tekort aan rookmelders ontstaat. 

,,Als mensen met een AOW’tje de aanschaf van rookmelders niet kunnen betalen, moeten we daar goed naar kijken’’, zegt Ronnes. ,,Maar ik neem aan dat voor de meeste mensen geldt dat je leven wel een paar tientjes waard is.’’ 

Wie straks geen rookmelders heeft, kan een boete krijgen van de gemeente. Ook kan een verzekeraar besluiten na brand niet uit te keren, maar het Verbond van Verzekeraars verwacht dat dit in de praktijk niet zal gebeuren. ,,Het is namelijk zeer lastig om na brand te bewijzen of er wel of geen werkende rookmelder aanwezig was’’, zegt een woordvoerder van het Verbond.

Brandweerexpert Elie van Strien is blij dat Nederlanders worden verplicht om op elke etage in hun huis een rookmelder op te hangen. Als commandant en projectleider bij Brandweer Nederland drong hij in 2015 al aan op een rookmelderplicht.

,,Het nut en de noodzaak van rookmelders is onbetwist’’, zegt Van Strien, die tegenwoordig voorzitter is van de European Fire Safety Alliance. ,,Iedereen heeft wel in de gaten dat die apparaten het verschil kunnen maken tussen leven en dood. Toch zien we dat lang niet elke huiseigenaar of verhuurder een rookmelder ophangt als het op vrijwillige basis is.’’

Daarom adviseerde Van Strien het kabinet in 2015, toen hij nog werkzaam was bij Brandweer Nederland, de rookmelder verplicht te stellen voor alle woningen. ,,Deze plicht geldt nu alleen voor nieuwbouwhuizen, maar daarmee schiet het niet op. De meeste branden vinden juist plaats in oudere huizen.’’

Uit recent praktijkonderzoek blijkt volgens Van Strien dat rookmelders geen overbodige luxe zijn. ,,Veel mensen denken dat slachtoffers overlijden door het vuur. Maar de belangrijkste doodsoorzaak is rook. De rook verspreidt zich razendsnel door een huis. Wie ligt te slapen, wordt overvallen. Daarom is zo’n rookmelder cruciaal. Rook is een sluipmoordenaar.’’

Van de woningbranden in 2018 was de helft van de dodelijke slachtoffers 61 jaar of ouder. Ook bleek ruim de helft niet of nauwelijks zelfredzaam te zijn. De brandweer noemde het ‘verontrustend’ dat bij 43 procent van de dodelijke woningbranden een werkende rookmelder aanwezig was. ,,Het staat vast dat er minder doden vallen als het percentage rookmelders in Nederlandse huizen omhoog gaat’’, zegt Van Strien.

De brandweer adviseert om rookmelders in ieder geval in de hal en op de overloop tegen het plafond op te hangen. Nog beter is het om rookmelders in alle slaapkamers en de woonkamer te plaatsen. Een rookmelder moet minimaal vijftig centimeter van een muur of hoek hangen.