Direct naar artikelinhoud
CommentaarRacisme

Het racistische gif in de samenleving

Het racisme is een gif in onze samenleving, zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel na de moordpartij in de Duitse stad Hanau. En de verklaring van de man die woensdagavond negen mensen met een Turkse achtergrond doodschoot, bevat inderdaad een gruwelijke cocktail aan denkbeelden. Zo pleitte hij voor een ‘grote opruiming’ onder volkeren, met een halvering van de wereldbevolking als gewenst resultaat. Noord-Afrikanen, Arabieren, Turken, Iraniërs: ze verdienen te sterven. Een ‘grote zuivering’ van de wereld en van de eigen Duitse bevolking: het is een term die we 75 jaar na de oorlog nooit meer hoopten te horen.

De woorden van Merkel zijn extra relevant omdat de 43-jarige inwoner van Hanau gewoon leek te functioneren in de samenleving. Hij had complotgedachten – de autoriteiten zouden hem achtervolgen en in Amerika zou een netwerk van ondergrondse militaire faciliteiten zijn waar kinderen misbruikt en gedood worden – maar hij woonde in een normaal rijtjeshuis in een doorsnee Duitse stad. Vanwege de waandenkbeelden zou je hem geestelijk instabiel kunnen noemen, als het doden van willekeurige mensen je niet hoe dan ook daarvoor kwalificeert. Maar kennelijk functioneerde hij zo normaal dat hij zonder problemen een vergunning kreeg voor drie wapens, en niemand op de schietvereniging de moordpartij zag aankomen.

Geen eenlingen meer

De dader is dood, zijn denkbeelden zijn wijd verbreid. Soms in georganiseerd verband, bij rechts-extremistische groeperingen, soms in losser verband op onlinekanalen als 4chan, soms bij eenlingen. Maar ook eenlingen zijn geen eenlingen meer als ze onderdeel zijn van een keten van racistische daders. In Duitsland schoot vorig jaar een man bij de synagoge in Halle twee mensen dood en vermoordde een neo-nazi een CDU-politicus in Wolfhagen bij Kassel, schoot in 2016 een extreem-rechtse jongen in München negen mensen dood, stak iemand in 2015 in Keulen een politica neer, pleegde eerder een ondergrondse groep neonazi’s tien moorden op vooral Turkse Duitsers.

De extreemrechtse Alternatieve für Deutschland was er snel bij om afstand te nemen van de gewelddaad in Hanau. Maar hun harde taalgebruik tegen buitenlanders, de suggestie dat het land wordt overgenomen, het idee dat ‘de elite’ de bevolking probeert te ‘omvolken’: het vormt bij elkaar een giftige cocktail van woorden. Een cocktail die eenlingen die tot geweld bereid zijn het gevoel kan geven dat ze geen eenlingen zijn, maar moedige verdedigers van een collectief in verdrukking.

Taal doet ertoe, merkte vice-premier Hugo de Jonge vrijdag terecht op. Zeker als daardoor het gif van racisme de samenleving in blijft sijpelen.

Het commentaar is de mening van Trouw, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.