Een doorgeladen vuurwapen in school, opgeblazen gevels en leerlingen met cocaïne op zak. Allemaal voorbeelden van ernstige incidenten die binnen één scholenkoepel plaatsvonden. Het wordt steeds erger en daarom willen de scholen dat de beerput opengaat.
"Als we dit in de doofpot blijven stoppen en niet agenderen, zal er uiteindelijk geen oplossing komen", zegt bestuurder Mariëtte van Leeuwen van scholenkoepel iHUB tegen RTL Nieuws.
Onder de koepel vallen 30 scholen met speciaal onderwijs in de Randstad, met zo'n 3000 leerlingen. Het gaat om een aantal basisscholen en middelbare scholen in onder meer Rotterdam en Amsterdam.
Prijs op hoofd leerling
Van Leeuwen somt de problemen op: "Dan hebben we het over steekincidenten, een doorgeladen pistool dat we aantreffen in de school, 'gangs' voor de deur omdat er een prijs op het hoofd van een leerling van ons staat en bijvoorbeeld drugsbezit."
Dat deze scholen er zo open over zijn, is bijzonder. Meestal durven scholen zich over deze problemen niet met naam en toenaam uit te spreken. Uit angst voor imagoschade.
'Er stond een prijs op het hoofd van een leerling'
Aangifte doet de scholenkoepel meestal niet. Ook niet bij ernstige incidenten, zoals toen een leerling een doorgeladen vuurwapen trok in de school. De school wil kwetsbare leerlingen beschermen. Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid roept scholen op wel altijd aangifte te doen.
Stijging zware incidenten
Het afgelopen jaar telde scholenkoepel iHUB meer dan 3500 incidenten. Het gaat van schoppen en slaan tot wapenbezit en drugshandel. Juist die laatste groep, de zware incidenten, is de afgelopen drie maanden flink toegenomen, zegt schoolbestuurder Mariette van Leeuwen: "We zien nu in drie maanden wat we eerder in drie jaar zagen."
Dat komt onder andere door ophitsing op social media, zoals snapchat. "Er staan ook wel eens 'gangs' voor een school", zegt Van Leeuwen. "Dat komt dan door drillmuziek."
Drillmuziek
Drillmuziek is een muziekstroom afkomstig uit Chicago. Jongeren tussen de veertien en achttien jaar groeperen zich tot 'gangs' en dagen andere gangs uit. Videoclips in dit genre bevatten allemaal dezelfde ingrediënten: rappers laten zich duidelijk filmen in een bepaald postcodegebied, dragen maskers of bivakmutsen en zwaaien met messen in de lucht. De rappers van verschillende postcodegebieden dagen elkaar uit en voegen uiteindelijk soms de daad bij het woord door elkaar neer te steken.
Kijk hier de documentaire die Dit is Nederland hierover maakt voor Videoland.
Eén van de meest schokkende voorbeelden was toen recent een leerling die werd verdacht van drugsbezit, zou worden gefouilleerd. Een docent vertelt: "Als antwoord kwam daar een doorgeladen pistool."
De leerling is overgedragen aan de politie, maar er is geen aangifte gedaan. Wel is de leerling geschorst.
Docenten vertellen steeds banger te zijn. Eén van hen - die vanwege de eigen veiligheid anoniem wil blijven - zegt op weg naar huis steeds in de achteruitkijkspiegel te kijken of niemand haar achtervolgt.
"Waar je normaal met elkaar het dagelijkse leven bespreekt, heb je het nu over dingen als: wat doen we als er nu een bende binnenstormt? Wat nu als er een steekincident is? Hoe gaan we handelen?"
Bendes voor de deur
Het is de laatste tijd veel te vaak raak, zegt schoolbestuurder Mariëtte van Leeuwen. Het voorval met het vuurwapen is maar één van de voorbeelden bij scholenkoepel iHUB: "We hebben het ook over steekincidenten en jeugdbendes die voor de deur staan, omdat er een prijs op het hoofd van een leerling gezet is."
Ook raakte de gevel van één school zwaar beschadigd nadat leerlingen een vuurwerkbom in school af hadden laten gaan.
De grootste zorg van de scholen is dat ze zien dat leerlingen steeds jonger in de problemen komen. Het gebeurt zelfs op basisscholen.
Daar waren leerlingen met zelfgemaakte steekwapens en zelfs met cocaïne op zak. Bestuurder Van Leeuwen: "Dat is onze allergrootste zorg. We zagen eerder leerlingen ouder dan 15 jaar hiermee in aanraking komen, maar ze worden steeds jonger."
Overal problemen
De problemen komen op de beste scholen voor, weten ze bij de Stichting School en Veiligheid. In opdracht van het ministerie ondersteunen zij scholen die worstelen met veiligheidsproblemen.
Directeur Klaas Hiemstra: "Het speelt over de hele breedte van het onderwijs, niet alleen vmbo of speciaal onderwijs. Alle scholen hebben te maken met criminaliteit. Scholen maken zich ongerust."
Het aantal incidenten op scholen en de ernst daarvan wordt nergens landelijk bijgehouden. Het is ook niet verplicht dit te melden aan de Onderwijsinspectie. Volgens hun meest recente cijfers waren er in schooljaar 2017-2018 maar 57 meldingen van fysiek geweld in het speciaal onderwijs.
"Niemand heeft duidelijke cijfers," zegt ook Emile Kolthoff, lector Ondermijning aan Avans Hogeschool. Maar ook hij ziet een verandering: "Als je met mensen uit het onderwijs praat, hoor je wel dat het verhardt en ernstiger wordt."
Geen hulp
Een veilige sfeer creëren in het onderwijs is volgens het bestuur van scholenkoepel i-Hub steeds moeilijker. Van Leeuwen: "De grens om wapens te gebruiken wordt veel kleiner. Je bent steeds meer een held."
De scholen doen al veel, zoals kluiscontroles, cameratoezicht en extra begeleiding voor leerlingen. Maar de hulp van andere instanties, zoals jeugdzorg en politie moet beter.
Korte lijntjes
Schoolbestuurder Van Leeuwen merkt bij jeugdzorg problemen met wachtlijsten en toegankelijkheid: "We hebben soms wel met veertig wijkteams te maken."
De school mist ook korte lijntjes met politie en justitie. "Die komen nu wel als het mis gaat, maar weinig ondersteuning in aanpak opvallend gedrag”, zegt van Leeuwen.
Oproep: weet jij van een ernstig incident op een school?
De onderzoeksredactie van RTL Nieuws doet verder onderzoek naar criminaliteit op scholen. Weet jij van een ernstig incident wat recent op een school heeft plaatsgevonden? Neem dan contact met ons op via onderzoek@rtl.nl.
