Schiphol stak omstreden groeiplan zelf in bij kabinet

Dat blijkt uit correspondentie tussen Schiphol en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) die de Volkskrant verkreeg met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). In juli maakte minister Cora van Nieuwenhuizen bekend dat Schiphol in de komende periode tot 540.000 starts en landingen per jaar mag groeien; dat zijn er 40.000 meer dan nu. ‘Ditzelfde aantal zal ik eveneens hanteren voor het onderzoeken van de milieueffecten in de MER (milieueffectrapportage, red.).’

Wat de minister niet zei, was dat Schiphol achter de schermen zelf het initiatief had genomen bij het bepalen van de onder omwonenden en milieuorganisaties omstreden groei in die rapportage. Op 5 maart vorig jaar schreef Schipholbaas Benschop aan een topambtenaar op het ministerie van IenW dat hij, ‘aanvullend op de gevraagde informatie’ door het ministerie, een ‘ontwikkelmechanisme’ in de nieuwe MER wilde opnemen voor ‘een gematigde en gebalanceerde’ ontwikkeling van Schiphol (en Lelystad Airport). Benschop: ‘Voor Schiphol is dat een jaarlijkse ontwikkeling van 1,41 procent.’

Met dat percentage zou het aantal jaarlijkse vliegbewegingen in 2025 op 536.000 uitkomen, becijferde Schiphol twee weken later per mail. Een fractie onder de absolute bovengrens die Van Nieuwenhuizen vier maanden later naar buiten zou brengen.

‘Het is als altijd: Schiphol vraagt, het ministerie draait’, zegt directeur Sijas Akkerman van Natuur en Milieufederatie Noord-Holland. ‘Benschop heeft er nooit een geheim van gemaakt wat volgens hem gematigde groei is, maar wat hij hier doet valt wel in de categorie ‘schiphollen’: minder hinder beloven en ondertussen flinke groei regelen.’

In een reactie zegt Schiphol altijd transparant te zijn geweest over de wens om met 1 tot 2 procent te groeien. Van Nieuwenhuizen ontkent via een woordvoerder het door Schiphol voorgestelde groeicijfer te hebben overgenomen. De limiet van 540.000 stelde zij voor de middellange termijn, zonder dat ze een precies jaartal noemde. ‘Je kunt dus niet 2025 als eindpunt pakken en dan zelf concluderen dat er net onder de bovengrens wordt uitgekomen.’ Voor er sprake kan zijn van groei moet Schiphol bovendien eerst de geluidsoverlast terugbrengen, benadrukt de minister.

Onderzoek ontmoedigd

Nog meer groei had sowieso niet gekund: in 2018 stelde Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) dat ingrijpende maatregelen nodig zijn om de veiligheid bij meer dan 540.000 vluchten te garanderen. Eerder schreef de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) al dat de veiligheid in het geding is als Schiphol doorgroeit. OVV-voorzitter Jeroen Dijsselbloem herhaalde die waarschuwing onlangs. Aan het terugbrengen van de grote complexiteit op de start- en landingsbanen ‘is nog niks gebeurd’, zei Dijsselbloem aan tafel bij Jinek. 

Uit de interne correspondentie met Benschop blijkt ook dat Van Nieuwenhuizen een externe ‘safety-review’ wenste bij het opstellen van de MER. Dat vond de luchthavenbaas geen goed idee. De onderzoeken die de sector zelf uitvoert waren volgens Benschop voldoende. ‘Het lijkt ons beter als deze alinea niet wordt opgenomen in deze brief en dat wij daar eerst het gesprek over voeren’, schreef hij aan de topambtenaar van IenW. Het ministerie zou het onderzoek uiteindelijk wel uitvoeren.

Schiphol erkent dat Benschop per mail zijn twijfels uitte over het uitvoeren van extra onderzoeken, onder meer naar maatregelen om de risico’s uit wisselingen van start- en landingsbanen terug te brengen. ‘Omdat de sector dergelijke safety-cases uitvoert onder extern toezicht van de Inspectie Leefomgeving en Transport.’