Geplaagd Iran stemt vandaag, maar uitslag staat al vast

De context van deze verkiezingsdag is uitzonderlijk: Iran lijkt meer dan ooit geïsoleerd sinds Donald Trump de door zijn voorganger Obama geregelde nucleaire deal opzegde; er is mede als gevolg van verharde sancties een ongekende economische recessie aan de gang; straatprotesten daarover werden eind vorig jaar bloedig neergeslagen; generaal Qassem Soleimani, de baas van de machtige Republikeinse Garde, werd op bevel van Trump door een Amerikaanse drone vermoord. Daarnaast waren er nog wat natuurrampen en werd door de Republikeinse Garde per abuis een Oekraïens passagiersvliegtuig neergehaald bij Teheran met aan boord veel jonge Iraniërs.

De dood van Soleimani en de daarop volgende anti-Amerikaanse protesten leken het regime weer wat wind in de zeilen te geven maar door het (kortstondige) liegen rond de vliegtuigtragedie zijn veel nationalistische gevoelens alweer weggeëbd. En dat is een tegenvaller voor het regime dat in verkiezingsposters verkondigt dat ‘je moet stemmen als je een glorieus Iran wilt’.

De animo om naar de stembus te gaan lijkt sowieso gering. Dat heeft alles te maken met de zeer partijdige voorselectie van kandidaten door de Raad der Hoeders, een soort constitutionele raad die bestaat uit islamitische geestelijken en rechtsgeleerden. Zij bepalen welke kandidaten zuiver genoeg zijn in de leer en welke niet. Van de 14.500 mensen die zich hadden aangemeld als kandidaat voor een parlementszetel werden er 7200 afgewezen. Ze zouden allemaal te hervormingsgezind of te gematigd zijn. Ongeveer een derde van de zittende parlementsleden kreeg hetzelfde te horen en hoeft niet meer terug te komen.

Alleen wie voldoende conservatief is mag traditioneel rekenen op de zegen van de Raad der Hoeders. De uitslag staat daarmee ook wel vast: de conservatieven gaan winnen en zo krijgen het zittende regime en ayatollah Ali Khamenei nog meer steun vanuit het parlement. De onvrede en de bloedig onderdrukte protesten (mede door de troepen van de later beweende generaal Soleimani) tegen de economische misère vinden dus nauwelijks weerklank in het nieuwe parlement. Studenten in Teheran zeggen tegen de Franse krant Libération dat niet-stemmen de enige manier is om te laten weten dat je tegen het regime bent. ,,90 procent van de studenten zal niet stemmen. De autoriteiten willen de opkomst gebruiken om hun blazoen op te poetsen.’’

,,De moord op generaal Soleimani had voor een grotere opkomst kunnen zorgen. Maar de leugens over het neergeschoten vliegtuig zijn door veel Iraniërs als belediging ervaren. Heel Iran is familie van de slachtoffers’’, zegt hervormer Mohammad-Ali Abtahi. Voor zover er nog oppositie bestaat, dan bestaat die buiten het parlement, aldus Abtahi. Volgend jaar zijn de presidentsverkiezingen in Iran, ook dan voorzien waarnemers een overwinning van een hardliner.