Het RIVM is een kennisinstituut en onderzoeksinstelling die de Nederlandse overheid adviseert "over volksgezondheid en een gezonde leefomgeving". Dat betekent dat het RIVM veel meer doet dan het uitvoeren van stikstofberekeningen.
Het RIVM is bijvoorbeeld ook een belangrijk kenniscentrum voor infectieziekten, en adviseert over vaccinaties. Zo heeft het RIVM een voorlichtingspagina over het coronavirus 2019-nCoV (het RIVM spreekt van SARS-CoV-2). Deze actuele pagina is onderdeel van een groter dossier over coronavirussen dat het kenniscentrum al jaren op de website heeft staan.
Stikstof wordt al jaren gemeten, maar kwam opeens in grote belangstelling
Het RIVM maakt ook al jaren berekeningen en metingen van stikstofverbindingen. Dit is onderdeel van een veel grotere tak van het RIVM die de kwaliteit van de lucht, bodem en oppervlaktewater onderzoekt.
Dit werk kwam vorig jaar in grote publieke belangstelling, nadat in een rechtszaak bleek dat de stikstofnormen in Nederland worden overschreden - en een rechter oordeelde dat de uitstoot dus omlaag moet. Dat vraagt om gericht beleid om weer onder die normen te komen.
Het leidde tot groot boerenprotest, enerzijds gericht op de politiek - die volgens de boeren geen beperkingen zou moeten opleggen - maar voor een ander deel ook op het RIVM, dat onbetrouwbare stikstofmetingen zou doen.
RIVM onderhoudt vijf meetnetwerken
Het RIVM onderhoudt vijf verschillende meetnetwerken, die op bijna 150 locaties metingen uitvoeren van stikstofoxiden of ammoniak in de lucht, de neerslag en in de bodem. Deze metingen worden uitgevoerd om te controleren of de stikstofberekeningen overeenkomen met de praktijk.
Die berekeningen komen uit modellen. Die maken op basis van industriële en agrarische activiteit schattingen van de stikstofuitstoot, en van de stikstofneerslag. Geven modellen en metingen dezelfde cijfers, dan beschouwt het RIVM de stikstofcijfers als voldoende betrouwbaar.
Er was ook kritiek op deze modellen: ze zouden niet transparant zijn. Het RIVM reageerde dat alles transparant is, behalve de ruwe data. Reden hiervoor is dat dit voor een deel gaat om bedrijfscijfers, en het RIVM deze voor eigen gebruik heeft gekregen. Het Mesdag-Zuivelfonds heeft een kort geding aangespannen, waarna het RIVM besloot ook de ruwe data beschikbaar te stellen.
Is het RIVM onafhankelijk?
Het RIVM heeft als wetenschappelijk instituut geen direct belang bij de onderzoeksuitkomsten. Wel heeft het RIVM een opdrachtgever die als belanghebbend gezien kan worden: de Nederlandse overheid.
Om te voorkomen dat er een conflict bestaat tussen de wetenschappelijke integriteit van het RIVM en overheidsbelangen bestaat sinds 1996 de zogeheten Wet op het RIVM. Deze dicteert dat het RIVM onderzoeksresultaten altijd publiceert zonder tussenkomst van een opdrachtgever. In die zin is de onafhankelijkheid van het RIVM bij wet gewaarborgd.
Minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft een wetenschappelijke commissie ingesteld die moet beoordelen of de bestaande meet- en rekenmethodiek voor stikstof van het RIVM voldoet voor het stikstofbeleid. De resultaten verschijnen naar verwachting volgende maand. Ook de onafhankelijkheid van deze commissie wordt in boerenkringen betwist.
NUjij: Uitgelichte reacties