Naar het strafkamp gestuurd vanwege een baard of een hoofddoek
Oeigoeren in de Chinese regio Xinjiang worden om oppervlakkige redenen vastgezet vanwege hun islamitische geloof. Dat blijkt uit een uitgelekt document.
De 38-jarige Helchem heeft ooit een hoofddoek gedragen, dus is ze vorig jaar naar een strafkamp gestuurd. Apotheker Tohti Himit was naar een islamitisch land gereisd en werd daarom opgesloten. Andere redenen: het aanvragen van een paspoort, het per ongeluk klikken op een buitenlandse website, het dragen van een lange, geverfde baard of het hebben van meer kinderen dan toegestaan.
Een lijst met met persoonlijke informatie over meer dan 2000 mensen uit een regio in de Chinese provincie Xinjiang toont gedetailleerder dan ooit wat er gebeurt met de islamitische Oeigoeren die daar wonen. De gegevens bevestigen een beeld dat eerder al uitlekte: wie in de ogen van de autoriteiten ook maar enigszins afwijkt van de Chinese norm, moet naar het kamp.
Heropvoeding en opleiding
De Chinese autoriteiten hebben toegegeven dat de kampen in Xinjiang bestaan, maar beklemtonen dat alles daar draait om heropvoeding en een opleiding voor de geïnterneerden. Mensen die er gezeten hebben, vertellen over mishandeling en marteling, zoals Omir Bekali vorig jaar deed in Trouw. Volgens de autoriteiten is hard optreden soms nodig om terrorisme de kop in te drukken. Maar uit het uitgelekte document blijkt dat iedere religieuze uiting verdacht is.
Naar de moskee gaan, bidden, een lange baard of een hoofddoek dragen of alleen al een familielid hebben dat aan een van deze beschrijvingen voldoet, het kan voldoende zijn voor een langdurig verblijf in een van de kampen. Mensenrechtenorganisaties en onafhankelijke onderzoekers schatten dat er zeker duizend van deze kampen zijn in Xinjiang en dat daar vele honderdduizenden mensen verblijven, wellicht meer dan een miljoen.
Het nu uitgelekte document komt uit de regio Karakax, in het zuiden van Xinjiang aan de rand van de Taklamakan-woestijn. Van 311 personen is met naam, adres en identificatienummer vastgelegd waar, wanneer en waarom ze zijn vastgezet. Daarnaast is er informatie opgenomen over circa 2000 familieleden. De inwoners van dit gebied zijn in overgrote meerderheid islamitische Oeigoeren, een volk dat culturele en taalkundige banden heeft met de inwoners van Centraal-Azië en Turkije.
Adrian Zenz, een onafhankelijke Duitse onderzoeker die is verbonden aan een stichting in Washington, gaat ervan uit dat de lijst echt is. Een van de kampen die in het stuk worden genoemd, is vorig jaar bezocht door een ploeg van de BBC. Naar het buitenland gevluchte Oeigoeren hebben personen op de lijst herkend, een van hen is ook op videobeelden te zien. De lijst met gegevens die lopen tot de zomer van 2019, zou kort daarna het land uitgesmokkeld zijn.
“Dit opmerkelijke document toont het sterkste bewijs dat ik tot nu toe heb gezien van het actief vervolgen en straffen door Peking van gewone, traditionele religieuze uitingen”, zegt Zenz tegen de BBC. “Dit onthult de heksenjachtmentaliteit die het sociale leven in de regio overheerst.” Darren Byler, onderzoeker aan de Universiteit van Colorado, zegt tegen persbureau AP: “De religieuze praktijk wordt overduidelijk op de korrel genomen. Ze willen de samenleving versplinteren, families uit elkaar rukken en hen vatbaarder maken voor heropvoeding.”
Zenz wijst erop dat de gegevens op deze lijst nog verder uitgebuit kunnen worden door de Chinese autoriteiten. Die kunnen, met behulp van kunstmatige intelligentie, meer personen identificeren die verdacht zijn en vervolgens lokale politie en bestuurders een aanwijzing sturen om hen bij voorbaat aan te houden.
De autoriteiten in Xinjiang hebben niet gereageerd op de berichtgeving. Een woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken in Peking zei dinsdag tegen AP: “Dit soort onzin is geen commentaar waard”.
Lees ook:
Moeder der Oeigoeren: ‘Niemand geloofde ons’
Al tientallen jaren reist Rebiya Kadeer de wereld over om het verhaal van de Oeigoerse bevolkingsgroep in China te vertellen. Een miljoen Oeigoeren zitten in Chinese strafkampen. ‘Wij roepen het al jaren maar niemand geloofde ons.’
Omir Bekali zat in een strafkamp omdat hij Oeigoers is: ‘China wil ons vernietigen’
China schendt volgens de Verenigde Naties de mensenrechten op grote schaal in de westelijke provincie Xinjiang. Omir Bekali is een van de weinigen die lang in de beruchte kampen heeft gezeten en het kan navertellen.