Een kabinet dat vooral geobsedeerd is door economische groei is wel het laatste dat een zelfgekozen dood zou mogen stimuleren.

  door Hans Beerends

Het wetsvoorstel van coalitiepartij D66 om oudere mensen die op zich redelijk gezond zijn maar die ‘lijden aan het leven’ te helpen bij hun zelfgekozen dood, betekent in feite dat de naoorlogse verzorgingsstaat, die liep van de wieg tot het graf, nu definitief veranderd is in een verzorgingsstaat van de wieg NAAR het graf.

Het wetsvoorstel past, bedoeld of onbedoeld, wonderwel in het neoliberale bezuinigingsbeleid sinds eind jaren ’80. De overheid trok zich vanaf die tijd terug van algemene Nuts instellingen zoals energie, postbestelling, openbaar vervoer, sociale woningbouw en zorginstellingen.

De overheid trok zich echter niet terug bij het financiële schandaal van de banken in 2008. Integendeel, de onverantwoordelijke banken werden, om een mondiale crisis te voorkomen, gesteund met miljarden dollars en euro’s. Mede door deze financiële aderlating werd het terugtrekken op het gebied van welzijn, cultuur en sociale zorg nog eens met versterkte kracht doorgezet.

Voorlopig sluitstuk van dit beleid is de Participatiewet van 2015. Alles wat de overheid ooit deed, moeten burgers nu zelf doen. Zelfredzaamheid werd het nieuwe toverwoord en ja, wie wil er nou nagewezen worden als iemand die zich zelf niet kan redden. Het ‘ieder voor zich’ wat ooit gezien werd als een egocentrische mentaliteit, wordt thans bejubeld als het hoogste burgerideaal.

Hoera, weg met de vaste banen, leve de zelfstandige werker die zijn inkomen bij elkaar harkt via afroepcontracten en ZZP constructies. Druk, druk, druk en als je door al die drukte in een burn-out situatie beland staat een leger helpende therapeuten en coaches voor je klaar. Tenminste, zolang je 30, 40, 50 of 60 bent. Wordt je nog ouder, zeg 70, 75 of 80+ en je ziet het dan niet meer zitten dan hoef je niet meer gestimuleerd te worden want dan ‘lijd je aan het leven’ en wil de overheid je best helpen in de vorm van een stervensbegeleider. Voltooid leven noemt D66 dat.

Uit interviews in het laatste onderzoek, maar ook uit het onderzoek van vier jaar terug, blijkt echter keer op keer dat mensen met een doodswens vooral lijden aan het gevoel van nutteloosheid en overbodigheid. Ze hebben geen inbreng meer in deze prestatiemaatschappij en voor hun gevoel zouden er niet zo goed niet kunnen zijn.

Hier wreekt zich dat mensen, met name wat hen vanaf eind jaren ’80 is aangeleerd, gewaardeerd te worden om wat ze DOEN en niet om wat ze ZIJN. Natuurlijk, waardering op zijn tijd om wat je doet is leuk en werkt bevestigend maar je moet dat proces niet omdraaien. Wie en wat je bent is op zich waardevol en moet niet afhankelijk zijn van bevestiging van buiten en waardering moet al helemaal niet bepaald worden door de mate van economische nuttigheid.

Als iemand, ondanks een redelijke gezondheid en voldoende sociale contacten zijn of haar leven toch ervaart als ondragelijk en uitzichtloos dan vraagt dat respect. Maar een kabinet dat vooral geobsedeerd is door economische groei is wel het laatste dat een zelfgekozen dood zou mogen stimuleren. Ze zou haar politieke macht beter kunnen gebruiken voor het scheppen van een samenleving waarbinnen iedereen meetelt en waar ook ouderen en zieken zich thuis voelen.