Aan de vooravond van het MH17-proces in Nederland zijn in Oekraïne alle officieren van justitie die de vliegramp onderzochten uit hun functie ontheven. Onder hen zijn ook de twee officieren die namens Oekraïne zitting hadden in het Joint Investigation Team (JIT), het internationale samenwerkingsverband dat de ramp onderzoekt.
Van de zes officieren die de Oekraïense MH17-sectie vormden, zijn er vijf ontslagen. Volgens de officieren is hun ontslag een zware slag voor het vervolgonderzoek naar de ramp. MH17-onderzoeker Roman Hosjovsky denkt dat zijn opvolgers minstens een jaar nodig hebben om zich in te lezen. „Niemand kent het dossier dat wij in vijf jaar hebben opgebouwd.”
Het ontslag van de MH17-officieren is het gevolg van een grote hervorming van het Oekraïense openbaar ministerie onder de vlag van corruptiebestrijding – een speerpunt van de regering-Zelensky. Van de 1.339 officieren van justitie in de Heneralna Prokoeratoera, het Oekraïense parket-generaal, zijn er inmiddels 710 afgevloeid.
Aanklager Olesja Skrypnyk, die sinds 2016 zitting had in het JIT, is haar baan kwijt. Haar collega Oleh Peresada is nog in dienst en betrokken bij het onderzoek, maar mag zich geen officier van justitie meer noemen. In de afgelopen maanden waren er daarom geen Oekraïense JIT-officieren – pas op 8 maart wordt de JIT-overeenkomst tussen Nederland, Oekraïne, Australië, België en Maleisië verlengd en kunnen nieuwe Oekraïense aanklagers worden benoemd.
Het Nederlandse OM maakte zich zorgen over de continuïteit van het MH17-onderzoek. Tijdens overleg in Kiev afgelopen herfst drong hoofdofficier Fred Westerbeke, de onderzoeksleider van het JIT, erop aan dat de kennis en ervaring van voormalig officier van justitie Oleh Peresada behouden zou blijven voor het onderzoek. Volgens het Landelijk Parket heeft Kiev dat plechtig beloofd.
Uit gesprekken met Oekraïense officieren blijkt dat de reorganisatie niet eerlijk verliep en erop gericht was om zoveel mogelijk aanklagers te laten afvloeien.
Op 9 maart begint op de zwaar beveiligde rechtbank op Schiphol het proces tegen drie Russische en één Oekraïense verdachte. Omdat de Oekraïense officieren afgelopen zomer hun dossiers hebben afgerond zal de schade voor de huidige strafzaak meevallen, zo stellen betrokkenen. Voor het onderzoek naar ándere verdachten is de reorganisatie een tegenslag. „Ik wilde bewijzen dat de Russische regering schuld heeft aan de ramp”, zegt een van hen. „Mijn opvolgers moeten vanaf nul beginnen.”
Het Landelijk Parket in Rotterdam benadrukt in een reactie dat Nederland harde garanties heeft gekregen dat de uit zijn functie gezette officier Oleh Peresada „verbonden blijft aan het JIT”: „Daarmee is het historisch besef van dit onderzoek gewaarborgd.” De Oekraïense justitie heeft niet gereageerd op vragen van NRC.
Tijdens de vliegramp met vlucht MH17 van Malaysia Airlines op 17 juli 2014 kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 193 Nederlanders.
Oekraïense justitie op de schop pagina 4-5