Forum kijkt naar afschaffen AOW en soort basisinkomen voor iedereen

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van volgend jaar heeft de partij van Thierry Baudet een vergaand plan voor een nieuw stelsel van belasting en sociale zekerheid  laten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). Het wetenschappelijk bureau van de partij wil ermee onderzoeken wat het partijstandpunt zou kunnen worden. 

Het afschaffen van de AOW springt het meest in het oog. Dat wordt vervangen door een soort netto basisinkomen. Voor mensen onder de AOW-leeftijd zou er een standaardtoelage moeten komen (gelijk aan een netto-bijstandsuitkering) die wordt aangevuld als zij voorheen recht hadden op toeslagen of kinderbijslag. Senioren krijgen een uitkering vergelijkbaar met de huidige AOW.

Dat heeft overigens wel gevolgen voor het arbeidsaanbod. Door de standaardtoelage wordt werken ontmoedigd, schrijft het CPB. Het arbeidsaanbod slinkt met 3,3 procent.

De plannen hangen, uiteraard, samen met de invoering van een vlaktaks van 50 procent voor mensen onder de pensioengerechtigde leeftijd.

Volgens het CPB blijkt dat huishoudens er gemiddeld 0,8 procentpunt op vooruit gaan in inkomen. De plannen werken nivellerend en pakken het best uit voor alleenverdieners. Gezinnen met kinderen leveren iets in, gezinnen zonder juist niet. Mensen met een hoger inkomen gaan er gemiddeld op achteruit.

De stelselherzieningen zorgen overigens voor behoorlijke uitschieters in de verschillende inkomensgroepen. Sommige inkomensgroepen stijgen heel erg in inkomen (tot liefst 50 procent bij alleenverdieners), anderen dalen juist sterk (bijvoorbeeld 14 procent bij topinkomens). Daarnaast gaat meer dan een kwart van de lagere en middeninkomens er juist op achteruit door de stelselherziening, terwijl de groep als geheel juist profiteert. Andersom geldt dat ruim een kwart van de hogere middeninkomens en hogere inkomens er juist op vooruit gaat, terwijl deze groep gemiddeld inlevert.

Zulke uitschieters kunnen individuele burgers in grote problemen brengen en moeten dan weer met beleid, niet zelden met toelagen, worden gerepareerd. Een plan van VVD en PvdA voor een inkomensafhankelijke zorgpremie sneuvelde in 2012 nog om die reden. De stelselwijziging die Forum nu voorstelt is zo groot dat het volgens het CPB tot 2025 zal duren om die door te voeren.

Het wetenschappelijk bureau van Forum, het Renaissance-instituut, werkte het plan uit met econometrist Wouter Keller, voormalig bestuurder van het CBS. In een toelichting schrijft Forum dat het ‘huidige systeem van belastingen en toeslagen’ de ’armoede in stand’ houdt. ,,Meer of harder werken loont voor grote groepen Nederlanders amper. Zelfstandige ondernemers (ook ZZP’ers) hebben geen sociaal vangnet, omdat alle regels gebaseerd zijn op werken in loondienst. En van iedere euro extra inkomen gaat het merendeel naar de schatkist. Het opgetuigde systeem van belastingen, heffingen, kortingen, toeslagen en premies is te complex. Dat leidt tot grote uitvoeringsproblemen bij de Belastingdienst.”

Een woordvoerder van Forum voor Democratie benadrukt dat het voorstel nog niet het standpunt van de partij is, maar dat het deel uitmaakt van een serie onderzoeken dat de partij laat uitvoeren.