Bemoeienis Trump met justitieel proces: los eindje of lont in een kruitvat?

Het opstappen van de vier aanklagers in de rechtszaak tegen Trump-vertrouweling Roger Stone is een nieuwe aanwijzing dat president Donald Trump het Amerikaanse overheidsapparaat steeds meer naar zijn hand zet. De bereidwilligheid van minister van Justitie William Barr om de president van dienst te zijn, toont volgens bezorgde politici, analisten en historici de autoritaire trekjes van de regering-Trump.

Woensdag eiste de Democratische oppositie in het Congres een Senaatsonderzoek naar de politieke motivatie achter het handelen van Barr. Trumps Republikeinse partijgenoten wimpelden dat af.

Met het zelfgekozen vertrek van de aanklagers krijgt het onderzoek van Robert Mueller, die anderhalf jaar lang speurde naar contacten tussen het team van Donald Trump en Russen die hem wilden helpen tijdens de presidentsverkiezingen van 2016, een venijnig staartje. Of is het een lont in een kruitvat?

Schuldig bevonden

Barrs ministerie van Justitie floot dinsdag de aanklagers terug die een dag eerder een straf van 7 tot 9 jaar hadden geëist tegen Stone, al jaren een vriend van Trump. Stone had geprobeerd in de laatste fase van de verkiezingsrace van 2016 contacten te leggen met WikiLeaks, om erachter te komen wanneer die website e-mails zou vrijgeven die schadelijk zouden kunnen zijn voor de Democraten. Toen hij verdachte werd in het onderzoek van Mueller loog hij over zijn rol (volgens de aanklagers om Trump te beschermen), en bedreigde hij getuigen die meer wisten. In november vorig jaar werd hij schuldig bevonden aan zeven aanklachten.

De strafeis maandag was conform de justitiële richtlijnen, schreven de aanklagers, van wie er twee in het team van Mueller hebben gezeten. ‘Onderzoek naar buitenlandse bemoeienis met de verkiezingen raakt aan onze nationale veiligheid en de betrouwbaarheid van onze democratische processen … en dat is de achtergrond waartegen Stones misdaden – zijn obstructie, leugens en bedreiging van getuigen – moet worden gezien.’

Was getekend: vijf openbaar aanklagers.

Maar dinsdag liet de top van het ministerie anoniem lekken dat het de eis ‘extreem, excessief en uitermate buitenproportioneel’ vond. Die middag publiceerde het OM een nieuwe eis, met een nieuwe argumentatie. Omdat Stone al ‘op gevorderde leeftijd’ is en zijn bedreiging van getuigen niet per se tot ‘fysieke kwetsuren’ zou hebben geleid, oordeelde het OM dat een ‘veel lagere straf’ gepast zou zijn. In het document wordt verder geen eis gespecificeerd.

Was getekend: nog maar één aanklager. De vier anderen waren opgestapt, kennelijk uit protest. Een van hen nam helemaal ontslag.

Ongekende U-bocht

Aan deze ongekende justitiële U-bocht, een zeldzame ingreep van een minister van Justitie in een strafzaak, was een paar uur eerder een tweet van Trump voorafgegaan. Trump had die nacht zijn onvrede geuit over de strafeis tegen Stone. ‘Dit is een afschuwelijke en zeer oneerlijke situatie. (…) Kan deze mislukte rechtsgang niet toestaan!’

Of dat toeval was of niet: Barr zou nooit iets doen zonder instemming van de president. De regering, zo schreef hij jaren geleden in een memo, is een eenheid en de president staat aan het hoofd daarvan: hij coördineert en houdt toezicht op zijn ondergeschikten. Barr ziet zijn ministerie niet als onafhankelijk, maar als verlengstuk van het Witte Huis.

Woensdag complimenteerde Trump Barr met zijn ingrijpen. ‘Felicitaties aan minister Bill Barr voor het overnemen van een zaak die totaal losgeslagen was en nooit had mogen voorkomen. Het bewijs toont nu duidelijk dat de oplichterij van Mueller niet deugde.’

Trump voelt zich, een week na zijn vrijspraak in het impeachmentproces, de koning te rijk. Het is een week van vergelding en beloning: degenen die hem hebben dwarsgezeten moeten hun biezen pakken, degenen die zich hebben opgeofferd worden te hulp geschoten.

Rechter aan zet

Het laatste woord is aan de rechter, Amy Berman Jackson. Eerder heeft zij andere hoofdrolspelers uit het Mueller-onderzoek veroordeeld. Trump nam alvast een voorschot op haar uitspraak volgende week: ‘Is dit de rechter die Paul Manafort tot EENZAME OPSLUITING veroordeelde, iets dat Al Capone niet eens hoefde te doorstaan. Hoe behandelde ze Crooked Hillary Clinton? Ik vraag het maar!’

Het merkwaardige is: als Trump zo graag wil dat Stone niet naar de cel hoeft, dan kan hij hem straks ook gewoon gratie verlenen. Maar Trump wil meer. Hij wil dat het Mueller-onderzoek in alle opzichten op niets uitloopt. Als Stone straks toch nog een lange celstraf krijgt, wil hij kunnen wijzen op de nu verwaarloosbare strafeis voor Stone en een partijdige rechter – je kunt wachten op het woord ‘heksenjacht’.

Intussen bekijkt William Barr of er een onderzoek moet worden ingesteld naar de Democratische presidentskandidaat Joe Biden.