De VS worden bestuurd door een man met een applausmachine
De eerste voorverkiezingen, in de Amerikaanse staat Iowa, waren niet alleen een krachtmeting binnen de Republikeinse en Democratische Partij. Het was vooral een strijd tussen systemen: dat van orde en dat van chaos.
Terwijl de ene partij de gelederen sloot en de keizer in het Witte Huis nog hoger op het schild hees, viel de andere partij in Iowa in facties uiteen rond een schild dat niet stevig genoeg bleek om iemand op te tillen. Het luidruchtige Republikeinse applaus waarmee Donald Trump werd toegejuicht, klonk een stuk vervaarlijker dan de kakofonie van verwijten, beschuldigingen en halve triomfkreten die uit Democratische kelen opklonk bij hun eerste stap om Trump electoraal te verslaan.
Als deze week weer eens iets duidelijk heeft gemaakt, is het dat de twee partijen die de dienst uitmaken in de Verenigde Staten er volkomen anders voorstaan. De Republikeinen vormen een gesloten blok, dat de onbetwiste leider (in het openbaar) klakkeloos gehoorzaamt en dissidenten genadeloos excommuniceert. De Democraten vormen een veelkleurig gezelschap, waarin niet alleen wordt getwist om de leider maar ook, in alle openbaarheid, over de manier waarop die wordt aangewezen.
Het is nog niet duidelijk welke van die twee de winnaar gaat leveren, maar dat je met democratische waarden als diversiteit, discussie en transparantie in een democratie verder komt is verre van gegarandeerd. De schoolstrijd bij de Democraten is weer in alle hevigheid opgelaaid, de schoolstrijd bij de Republikeinen is volledig beslecht.
Partijbonzen
Nadat vier jaar geleden duidelijk werd dat het establishment van de Democratische Partij een duidelijk stempel had gedrukt op de verkiezingen, probeerde de partij dat te verbeteren. Zo zijn de supergedelegeerden, de partijbonzen die status-quo-kandidaat Hillary Clinton bij de voorverkiezingen in 2016 een grote voorsprong gaven op haar tegenstrever Bernie Sanders, veel minder belangrijk gemaakt: zij gaan pas een rol spelen als geen kandidaat een meerderheid van de kiezers achter zich heeft gekregen.
Ook beperkten de Democraten het aantal caucuses, de rommelige lijfelijke manier van stemmen die ingewikkeld is en veel tijd kost. In de drie staten waar nog wél een caucus werd gehouden, zou dat veel transparanter gebeuren: met rapportage van de stemmen in de tussenstappen.
Dat hebben ze geweten. De honderden onregelmatigheden die zijn geconstateerd in Iowa hebben de verdenkingen jegens het establishment niet verkleind maar juist vergroot. Bernie Sanders bleek nogal eens benadeeld te zijn – en of dat nou per ongeluk is gebeurd of expres, de twijfel is genoeg voor nieuwe argwaan. Zelfs de formule waarmee de stemmen in gedelegeerden worden vertaald lijkt niet te kloppen, en roept de vraag op hoe eerlijk de voorverkiezingen in de rest van het land zijn, en hoe eerlijk ze in andere jaren zijn geweest.
Dus of de organisatie nou partijdig is of incapabel: het democratische blazoen van de Democratische Partij heeft een nieuwe kras gekregen.
Grand Old Party
Nee, dan de Grand Old Party. Dit is wat partijvoorzitter Ronna McDaniel zei, toen ex-congreslid Joe Walsh aankondigde het tegen Trump op te willen nemen: ‘Republikeinen staan stevig achter de president en elke poging hem uit te dagen gaat absoluut tot niets leiden.’
Vervolgens schrapten de Republikeinen de voorverkiezingen in tien staten, en maakten het Trumps uitdagers op allerlei manieren (financieel, logistiek) moeilijk een campagne te voeren tegen de president. Walsh wilde zich beklagen bij McDaniel, maar die wilde niet met hem praten. Gisteren stapte Walsh uit de race. Hij noemde de partij ‘een sekte’.
Ondemocratische tendensen zijn een zwakte voor een partij die democratisch pretendeert te zijn, maar een kracht voor een partij die die schijn helemaal niet meer wil ophouden.
Zie ook Mitt Romney, de enige Republikeinse senator die het woensdag waagde vóór de afzetting van Trump te stemmen. Donald Trump jr. twitterde dat hij ‘nu officieel lid is van het verzet en uit de GOP moet worden gezet’. In Utah, de staat van Romney, heeft de lokale afdeling van de partij een regel aangenomen die volksvertegenwoordigers kan terugroepen als zij niet loyaal genoeg zijn.
Partijvoorzitter McDaniel, een nichtje van Romney, schreef als reactie op zijn tegenstem dat ‘Trump niets verkeerd had gedaan’ en dat ‘de Republikeinse Partij meer dan ooit verenigd is achter hem’.
Trump heeft niets verkeerd gedaan, en Trump kan niets verkeerd doen.
Nee, dan de Democraten. Toen Nancy Pelosi dinsdag met een theatraal gebaar de toespraak van Trump verscheurde tijdens de State of the Union werd dat niet door alle Democraten gewaardeerd. Daar moet ze boven staan, was de teneur van veel kritiek, we verlagen ons niet tot het niveau van de tegenstander.
Een partij die zich moreel verheven voelt is veel kwetsbaarder dan een partij die zich laat voorstaan op het doorbreken van normen en decorum.
Getuigen impeachment-onderzoek Trump ontslagen
Twee belangrijke getuigen in het impeachment-onderzoek naar president Donald Trump zijn vrijdag ontslagen. Nadat eerst al werd gemeld dat luitenant-kolonel Alexander Vindman, die werkte voor de Nationale Veiligheidsraad, het Witte Huis was uitgezet, raakte vervolgens ook Gordon Sondland, de Amerikaanse ambassadeur voor de Europese Unie, zijn baan kwijt.
Sondland getuigde voor het Huis van Afgevaardigden over het telefoongesprek tussen Trump en zijn Oekraïense ambtsgenoot Volodimir Zelenski. Trump vroeg Zelenski een onderzoek in te stellen naar Joe Biden. Dat leidde tot een aanklacht wegens machtsmisbruik. De Senaat sprak de president deze week vrij.
Ook Vindman getuigde hierover. Hij verklaarde destijds dat hij zijn ‘oren niet kon geloven’ toen hij het gesprek tussen de leiders hoorde. Volgens de advocaat van Vindman zal het voor alle Amerikanen duidelijk zal zijn waarom de luitenant-kolonel zijn baan kwijt is. ‘Hij kreeg het verzoek te vertrekken omdat hij de waarheid sprak.’
Ook de tweelingbroer van Vindman, Yevgeny Vindman, is naar verluidt zijn functie kwijt. Hij was als jurist verbonden aan de belangrijke adviesraad van het Witte Huis.
Lees verder over de verkiezingen in de VS
Hoe word ik president van Amerika?
De Verenigde Staten zijn weer in de ban van de presidentsverkiezing. Op 3 november wordt duidelijk of de Democratische kandidaat Donald Trump van de troon kan stoten. Dit is de weg die hij of zij moet afleggen.
Hoe de chaos rond de uitslaf van de voorverkiezingen in Iowa zo groot kon worden
Vier dagen na de Democratische voorverkiezingen in Iowa kwam er dan eindelijk een officiële uitslag, Pete Buttigieg zou nipt hebben gewonnen van Bernie Sanders. Maar het is de vraag of die uitslag betrouwbaar genoeg is. De Democratische Partij in de VS wil dat de stemmen opnieuw worden geteld.