Chinese ambassadeur over coronavirus: ‘Landen gebruiken deze ramp als politiek wapen tegen ons’

In China is het dragen van mondkapjes een teken van vaderlandsliefde geworden, met binnenblijven bewijs je het land een dienst. Dus komt de familie van ambassadeur Xu Hong, die op het platteland van de zwaar getroffen provincie Hubei woont, de deur niet uit. 

Uw collega’s trokken dit weekeinde van leer tegen landen die maatregelen namen om reizigers afkomstig uit China te weren. Wat vindt u van de Nederlandse reactie op het coronavirus?

‘Nederland is alert en handelt op ­wetenschappelijke en rationele basis, daar hebben we begrip voor. De ­Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is duidelijk: het is niet nodig reizigers uit China te weren of handelsverkeer en toerisme te beperken. Sommige landen schieten door in overreactie. Ze zeggen: bedenk je een tweede keer voordat je een fabriek in China opent. Ze gebruiken deze ramp als politiek wapen tegen ons. Alsof je een man die op het randje staat van een afgrond een extra zetje geeft. Schandalig.’

U heeft het over de Verenigde ­Staten?

‘De Amerikaanse regering overschrijdt inderdaad alle fatsoensgrenzen. De mensheid staat voor een ­wereldwijde crisis op het gebied van volksgezondheid en dan gebruiken ze dat om China te onderdrukken.’

Andere landen nemen vergelijkbare maatregelen, zoals Indonesië, Rusland, de Filipijnen, Nieuw- Zeeland. Bent u daar ook ontstemd over?

‘Ieder land bepaalt op basis van wetenschappelijke argumenten wat voor dat land redelijk is, volgens de richtlijnen van de WHO. Dat begrijpen we. In sommige landen gebeuren ernstige dingen, zoals kranten en tijdschriften die cartoons publiceren die China vernederen.’

Een Deense krant kwam met een spotprent waarop de sterren op de Chinese vlag zijn vervangen door coronavirussen. Der Spiegel zette de kop ‘Made in China’ boven een Chinees in een beschermend wit pak op de cover. Bedoelt u die?

‘In Nederland zijn die cartoons nog niet voorgekomen, maar kritiek op China is de trend. Ik roep alle hoofd­redacteuren op om hun normen en waarden te bewaken. Die spotprenten mogen geen mainstream worden. Westerse regeringen zeggen: dat is vrijheid van meningsuiting. Maar die vrijheid gaat niet boven morele ­afwegingen. Dit virus aangrijpen voor een aanval op één enkel land, één enkel volk, dat druist in tegen de mensenrechten. Een krant die dat afdrukt, bewijst hoe in het openbaar debat de normen en waarden aan flarden gaan. De Nederlandse overheid heeft de verantwoordelijkheid in te grijpen om dergelijke uitingen te voorkomen én te bestraffen. Een regering die vindt dat die publicaties onder de vrijheid van meningsuiting vallen, diskwalificeert zich als hoeder van de mensenrechten. ‘

In het Westen is wantrouwen over het waarheidsgehalte van de informatie van de Chinese overheid, omdat achteraf duidelijk is geworden dat informatie over het virus langer dan aanvankelijk werd gedacht, is stilgehouden. Artsen in Wuhan hadden de uitbraak al zeven weken voor het afsluiten van de stad gemeld, maar ze werden wegens het verspreiden van geruchten gearresteerd. Geeft deze gang van zaken geen voeding aan spotprenten?

‘De WHO zegt zelf dat we ze zo snel mogelijk hebben geïnformeerd. Natuurlijk zijn er ook in Hubei genoeg mensen die zeggen: had je ons niet eerder kunnen informeren?

‘Achteraf gezien heeft die arts correct gehandeld. De burgemeester van Wuhan heeft toegegeven dat hij misschien eerder had moeten optreden. Maar vergeet niet dat dit een onbekend virus is. Aan het begin was veel onduidelijk en dan staat een regering voor verschillende afwegingen. Lijkt het ernstig, dan moet je het openbaar maken, maar in minder ernstige gevallen is sociale paniek vermijden belangrijk. Vanaf de zijlijn is het gemakkelijk praten. Noem mij een land waar de eerste fase van een epidemie foutloos verloopt.

‘Wat wij hebben neergezet, krijgt geen enkel land voor elkaar. Miljoenensteden afsluiten: noem me een land wat het kan. Welk land brengt zoveel vrijwilligers op de been en bouwt binnen tien dagen een compleet ziekenhuis? De snelheid en efficiency laten de voordelen van ons Chinese politieke systeem zien. De wereld kan op China vertrouwen.’

Op het platteland spreken drones mensen die zonder mondkapje buiten lopen vanuit de lucht vermanend toe: naar huis, binnen blijven. China heeft toepassingen met big data en kunstmatige intelligentie die in staat zijn de bevolking op grote schaal te monitoren. Wanneer zien we daar resultaat van?

‘Nu zie je daar niet veel van, maar die kennis gaat de komende tijd steeds nuttiger worden. Het is nu nieuwjaarsvakantie, veel bedrijven zijn dicht, maar straks gaan mensen thuis onlinewerken en ook het onderwijs kan online, zodat kinderen thuis kunnen blijven.’

Xu gaat niet in op high-techsurveillance: dat onderwerp wordt in het Westen zo overdreven, zegt hij. De Chinese sociale-mediabedrijven zijn inmiddels voorzien van extra teams die zich bezighouden met het verwijderen van geruchten. In de provincie Heilongjiang staat inmiddels in extreme gevallen vijftien jaar gevangenisstraf op het verspreiden van geruchten, in plaats van de gebruikelijke maximale strafmaat van zeven jaar. 

Hoe voorkomt u dat het leiderschap niet hoort wat er misgaat, omdat mensen uit angst voor straf hun mond houden als ze misstanden zien?

‘Meer transparantie. Dat doen we niet slecht. Misschien zijn er in de eerste chaos zaken niet goed gegaan, misschien zagen de bestuurders problemen niet. We moedigen mensen aan bij de overheid aangifte te doen als ze zien dat ambtenaren hun werk niet doen. In de stad Huanggang in Hubei zijn 300 ambtenaren bestraft voor allerlei wangedrag, ook het verdoezelen van data – daar zien inspectieteams van de centrale regering op toe. Nu is het een tijd van handelen en dat virus eronder krijgen – daarna volgt evaluatie van het openbaar bestuur.’

Volgende week reizen mensen na de verlengde nieuwjaarsvakantie terug naar hun werk. Hoe worden nieuwe besmettingen voorkomen?

‘Onze wetenschappers verwachten dat de uitbraak de komende twee weken piekt en daarna beheersbaar wordt, mits nieuwe uitbraken buiten de provincie Hubei uitblijven. Het openbaar vervoer en vliegtuigen worden extra ontsmet, we laten mensen ver van elkaar zitten. Niet iedereen reist op hetzelfde moment, terugkeer naar de werkplekken gaat gefaseerd. Dat veroorzaakt aanzienlijke economische schade, maar we brengen dat offer om de wereld te beschermen. Daarmee zouden westerse landen moeten helpen, in plaats van ons aan te vallen. 

Waarom maakt u zich tijdens de crisis rond het coronavirus dan toch zo druk over een paar cartoons?

‘Sommige westerlingen voelen zich zo superieur aan anderen. Als dit westerse superioriteit is, vind ik het een treurig teken van beschaving. Niet dat we ons er iets aan gelegen laten liggen – we doen wat we moeten doen en gaan daarmee door.’

In een eerdere versie van dit artikel stond vermeld dat in de provincie Heilongjiang in extreme gevallen de doodstraf staat op het verspreiden van geruchten over het coronavirus. Dit moet zijn: vijftien jaar gevangenisstraf.